صلاحیت شغلی چیست و چه انواعی دارد؟

هنگامی که بحث از استخدام نیروی جدید و تهیه آگهی استخدامی می‌شود، باید در نظر گرفت که این آگهی حداقل سه عنصر اصلی صلاحیت های شغلی، شایستگی های شغل و ویژگی های کارمند را داشته باشد. بسیاری از سازمان ها زمانی که نیاز به استخدام کارمند جدید داشته باشند، معمولا فقط به مهارت های تخصصی او توجه می کنند؛ ولی شرکت ها و سازمان هایی که مدیر منابع انسانی باتجربه ای دارند، علاوه بر مهارت های تخصصی فرد، به مهارت های ارتباطی او نیز توجه می کنند. این سازمان ها به این آگاهی رسیده اند که چقدر مهارت های ارتباطی فرد بر موفقیت وی در جایگاه شغلی تاثیر بسیاری دارد.

صلاحیت های شغل، مجموعه ای از استانداردها و مهارت های ارتباطی و همچنین ویژگی های شخصیتی فرد را شامل می شوند که در نظر گرفتن صلاحیت ها برای پذیرفتن مسئولیت هر شغلی در هر شرکت یا سازمانی ضروری است. به همین علت هر فرد برای رسیدن به جایگاه شغلی موردنظرش باید صلاحیت داشته باشد. در ادامه این مقاله به تعریف صلاحیت شغلی خواهیم پرداخت و توضیحات مختصری را درباره تایید صلاحیت شغلی و احراز صلاحیت شغلی خواهیم داد.

صلاحیت شغلی چیست و چه انواعی دارد؟

تعیین و تعریف صلاحیت شغلی در هر سازمانی بسیار حیاتی است. کلمه صلاحیت به معنی مجموعه ای از توانایی ها، تجربه ها و مهارت هایی است که فرد برای رسیدن به یک شغل، لازم است آن ها را داشته باشد. این مهارت ها معمولا مهارت های سخت هستند که فرد با شرکت در دوره های آموزشی، تجربه در حین کار و کارآموزی یاد می‌گیرد. اگر فرد مهارت های موردنظر را بلد نباشد، قطعا تایید صلاحیت شغلی نخواهد شد.

در استخدام افراد برای مشاغل جدید، بررسی و تعیین صلاحیت شغلی فرد، امری مهم و ضروری محسوب می‌شود. برای مثال اگر در یک شرکت بخواهند فردی را برای سمت مدیر منابع انسانی انتخاب نمایند، فرد موردنظر باید مهارت هایی همانند دانش منابع انسانی، حل مسئله، نتیجه گرایی، صداقت و اخلاق، توانایی سازماندهی، ارتباطات، رهبری، آگاهی تجاری، تصمیم گیری، مسئولیت و آشنایی با اصول کاری را از قبل یاد گرفته باشد. در صورتی که فرد یک یا چند مورد از مهارت های موردنظر را نداشته باشد، قطعا صلاحیت رسیدن به این جایگاه شغلی را نداشته و باید در انتخاب او تجدید نظر شود. شرایط احراز شغل نیز به ساده سازی فرایند سنجش صلاحیت شغلی کمک می کند.

انواع صلاحیت شغلی

صلاحیت های شغلی افراد مشخص می کنند که یک سازمان به چه سطح عملکردی برای دستیابی به اهدافش دارد. انواع صلاحیت شغلی به سه دسته رفتاری، عملکردی و رهبری تقسیم بندی می شوند که خود جزئیاتی دارند. این صلاحیت ها به عنوان کلیدی ترین صلاحیت شغلی شناخته می شوند که در ادامه توضیحات مختصری درباره آن ها خواهیم داد.

• صلاحیت رفتاری

این صلاحیت به ویژگی های رفتاری فرد ربط دارد. صلاحیت رفتاری در واقعیت مهارت های اساسی هر انسانی است که به فرد کمک می کند تا در محیط شغلی مشارکت و رقابت داشته باشد. این صلاحیت در حقیقت مهم ترین بخش شخصیت هر کارمند است و هیچ کارمندی بدون صلاحت رفتاری نمی‌تواند در سازمان مشغول به کار شود. صداقت، اصالت، خودآگاهی، دلسوزی، مدیریت زمان، خلاقیت و قدرت کار گروهی از جمله صلاحیت های رفتاری هستند.

• صلاحیت عملکردی

صلاحیت های عملکردی بر خلاف صلاحیت های رفتاری، مختص شغلی خاص است که باعث موفقیت فرد و سازمان می‌شود. این صلاحیت ها به دانش فنی، دانش موضوعی و سایر موارد مربوط به یک شغل تمرکز دارند. از جمله صلاحیت عملکردی می توان به حسابداری، تحقیقات، دانش رایانه ای، برنامه نویسی، آموزش و توسعه، فروش، بازاریابی و … اشاره نمود.

• صلاحیت رهبری

صلاحیت رهبری به این مورد اشاره می کند که فرد برای نقش رهبری در شرکت، باید از ویژگی های رفتاری و شخصیتی برخوردار باشد تا در شغل خود موفق شود. رهبری الهام بخش، تصمیم گیری درست و سریع، آینده نگری، پاسخگویی، مهارت ارتباطی، مدیریت منابع و … نمونه هایی از صلاحیت رهبری هستند.

ابتدا لازم است به این نکته اشاره شود که برای تنظیم اصولی آن ها در سازمان ها باید در دوره منابع انسانی شرکت شود.

کلیدی ترین صلاحیت شغلی

این مرحله شامل ویژگی های خاصی است که بخش منابع انسانی از کلیدی ترین صلاحیت شغلی لازم برای هر یک از کارمندان می‌داند. این صلاحیت ها شامل موارد زیر هستند:

• کار گروهی

هدف از Team working یا کار گروهی، موفقیت و رشد فردی و رسیدن به اهداف سازمانی است. توانایی کار تیمی و کمک کردن به یکدیگر در جهت رشد فردی و شغلی از جمله ویژگی های کار گروهی است. مهم ترین مهارت های لازم جهت انجام کار تیمی برقراری ارتباط، مسئولیت پذیری، صداقت، همدلی و همفکری، شنونده ی فعال بودن و آگاهی هستند.

• مسئولیت

یکی از صلاحیت های اصلی در هر شغلی توانایی مسئولیت پذیری است. مدیر یا رهبر یک سازمان باید مسئول کارهای خود و گروهش باشد. البته هر کدام از کارکنان نیز مسئول کارها و وظایف خود هستند. کارکنان در هر شغلی لازم است نسبت به شغل خود مسئولیت پذیر باشند و هر چقدر رتبه شغلی بالاتر باشد میزان مسئولیت نیز بیشتر خواهد شد؛ چرا که از یک کارمند معمولی انتظار داریم فقط کارها و وظایف خود را انجام دهد ولی مدیر همان بخش باید مسئولیت کار افراد تیم خود را نیز برعهده داشته باشد.

• تصمیم گیری

بدیهی است که هیچ کسی بدون داشتن قدرت تصمیم گیری نمی‌تواند موفق شود. تصمیم گیری یک عمل مهم و حیاتی در زندگی است و فرایندی پیچیده است که نتایج آن می‌تواند کل مجموعه را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین فرایندی ذهنی است که در آن بعد از جمع آوری اطلاعات، بررسی و مقایسه آنها، روش مناسبی برای کار انتخاب می‌شود. تصمیم گیری نوعی صلاحیت شغلی است که هر فردی آن را ندارد. به همین علت بعضی از افراد بر اساس صلاحیت تصمیم گیری آگاهانه و سریعی که دارند، ارزش گذاری می‌شوند.

• آگاهی تجاری

آگاهی تجاری مهارتی است که می‌توانید از آن در کسب و کار خود استفاده کنید و امروزه از این جهت اهمیت دارد که با داشتن این مهارت می‌توانید نشان دهید با آخرین روندهای صنعت خود به روز هستید. آگاهی تجاری یعنی توانایی درک کردن مسائلی که یک سازمان را موفق می‌کند و آگاهی داشتن از تاثیری که تغییر و تحولات دنیای تجارت بر سازمان می‌گذارد. این مهارت از صلاحیت های مهم رهبری است و هر کارمندی باید از نحوه کار تجاری سازمانی که در آن مشغول به کار است، اطلاع داشته و آن را درک کند. زمانی که یک کارمند مهارت آگاهی تجاری داشته باشد، تصور بهتری از نقش خود در مجموعه خواهد داشت.

درمورد اهمیت منابع انسانی در سازمان ها برای پیاده سازی اصولی این موارد، این مقاله از سایت را مطالعه نمایید.

• رهبری

صلاحیت مهم و اصلی برای مدیر سازمان، رهبری است. از مهم ترین وظایف یک رهبر می‌توان به تفویض وظایف، درک و انتقال اهداف سازمان، تعیین مهلت و ایجاد انگیزه در کارکنان اشاره نمود. زمانی که کارمندان قصد پیشرفت در نقش های خود را دارند، لازم است تا ویژگی های رهبری را در خود پرورش دهند. صبر، همبستگی، مثبت گرایی، خلاقیت، بازخورد موثر، همدلی و قابل اعتماد بودن نمونه هایی از مهارت رهبری هستند.

• ارتباطات

مهارت های ارتباطی یعنی توانایی انتقال اطلاعات با روش مناسب و حرفه ای به دیگران که باعث بهتر شدن رابطه بین افراد می‌شود و نتیجه رضایت بخشی را به دنبال دارد. یکی از نیازهای اساسی هر سازمانی این است که کارمندانش توانایی برقراری ارتباط با مدیران، مشتریان و … داشته باشند. ارتباطات خوب می تواند باعث موفقیت مجموعه در انجام سریع تر معاملات و برقراری قراردادها شود. گوش کردن فعال، برخورد دوستانه، داشتن اعتماد به نفس، استفاده از زبان بدن، شناخت مخاطب و … نمونه هایی از مهارت ارتباطات هستند.

• حل مسئله

انتخاب بهترین روش برای حل یک مسئله و قدرت حل مسئله با خونسری، جمع آوری و تحلیل اطلاعات و تفکر انتقادی را صلاحیت حل مسئله می‌گویند. اصولا سازمان ها به دنبال کارکنانی هستند که مهارت حل مسئله دارند و می‌توانند سریع و به موقع تصمیم گرفته و مهم تر از همه چیز مشکل اصلی را حل کنند.

• نتیجه گرایی

از نیازمندی های اصلی هر سازمانی، کارمندان نتیجه گرا هستند که برای به نتیجه رساندن اهداف مجموعه تلاش خود را کنند و الهام بخش دیگران باشند. کارمندانی که نتیجه گرا هستند، دارای درک روشنی از اهداف هستند و برای رسیدن به این اهداف تمام تلاش خود را می‌کنند. این افراد تمام مراحل لازم برای رسیدن به نتیجه را می‌دانند و در نتیجه بر اهداف خود و سازمان تمرکز کرده و برای رسیدن به نتیجه تلاش می‌کنند. این کار باعث می‌شود که کارمندان دیگر نیز انگیزه لازم را جهت رسیدن به اهداف پیدا کنند.

• صداقت و اخلاق

صداقت و اخلاق نمونه ای از صلاحیت های با ارزش برای هر سازمان به شمار می‌روند. وجود افراد صادق در هر سازمانی باعث جلب اعتماد مشتریان می‌شود. همچنین کسی که قابل اعتماد و صادق است و طبق اصول اخلاقی تجارت کار می‌کند، ارتباطات بهتری با هر یک از اعضای سازمان خواهد داشت و در نهایت باعث افزایش قدرت کار گروهی خواهد شد.

• توانایی سازماندهی

سازمان ها یا شرکت ها به دنبال کارمندانی هستند که بتوانند زمان، حجم کار و مسئولیت های خود را به خوبی مدیریت کنند. سازمان دهی شامل تعریف مشاغل و روابط کاری، بهینه سازی منابع، مدیریت زمان و دستیابی به نتیجه است. توانایی سازماندهی در مدیریت امری مهم و اساسی است؛ زیرا عملکرد صحیح سازمان را تسهیل می‌کند و در نتیجه محیطی ایده آل را فراهم می‌کند تا همه ی اعضا بتوانند به صورت هماهنگ کار کنند. همچنین این مهارت کارمندان را نیز قادر می‌سازد که حوزه های جدیدی را برای رشد خود کشف کنند.

[cta_box image=”https://bornadel.academy/wp-content/uploads/2023/01/مهم_ترین-چالش_های-مدیریت-منابع-انسانی-در-سازمان_ها.jpg” button_text=”چالش های مدیریت منابع انسانی” button_link=”https://bornadel.academy/hr-challenges/”]مهم‌ترین چالش های مدیریت منابع انسانی در سازمان‌ها چیست؟[/cta_box]

چگونه صلاحیت شغلی را پرورش دهیم؟

برای تحت تاثیر قراردادن کارفرمایان نیز باید مهارت های مختلفی در حوزه منابع انسانی داشته باشید. برای اینکه بتوانید وظایف خود را در سازمان ها به درستی انجام دهید، توصیه می‌شود در دوره آموزش منابع انسانی برنادل شرکت کرده و آموزش های لازم جهت تقویت خود در این زمینه را ببینید. برای اینکه بتوانید صلاحیت های کلیدی را پرورش دهید، از مراحل زیر پیروی کنید:

• از مدل صلاحیت شغلی شرکت آگاه شوید

درک مدلی صلاحیت که سازمانی که در آن مشغول به کار هستید، ارزش بسیاری برای آن قائل است، اولین قدم در رشد و پرورش مهارت ها و صلاحیت های شغلی است. شما می‌توانید با دانستن ارزش های محوری شرکت، مهارت های کلیدی مدنظر مدیر یا کارفرمایتان را شناسایی کنید؛ به این تفاصیل، اهداف و رفتارهای شما با اهداف و رفتارهای کارفرمایتان تنظیم خواهد شد.

• ارزیابی کردن خود

زمانی که متوجه شدید که تمرکز بر چه مهارتی در سازمان برای شما بهتر است، روشی را برای ارزیابی پیشرفت خود طراحی کنید. ارزیابی ویژگی هایی که می‌خواهید آن‌ها را پرورش دهید و هدف گذاری کردن برای موفقیت، می‌تواند راهبردی بی نظیر برای بهبود عملکردتان در سازمان باشد.

• پیدا کردن مربی

در این مرحله می‌توانید شخصی که دارای صلاحیت های کلیدی است را از میان همکاران خود پیدا کنید و از آن ها بخواهید تا به شما راهکارهایی برای پرورش صلاحیت شغلی بدهند. بعضی از سازمان ها معمولا تشویق ها و جوایزی را برای کارمندانی در نظر می‌گیرند که همیشه تعهد و مسئولیت پذیری خود را به ارزش های محوری شرکت نشان می‌دهند. با دیدن موفقیت افراد می‌توانید انگیزه بگیرید و مهارت های خود را پرورش دهید.

• به رشد شغلی خود ادامه دهید

فرصت های زیادی برای توسعه و پیشرفت در حوزه صلاحیت های شغلی وجود دارند. شرکت در دوره ها، کارگاه ها و کلاس های آموزشی می تواند کمکتان کند تا کارمند نمونه و برجسته ای باشید.

صلاحیت شغلی چه تفاوتی با توصیف شغل دارد؟

دو اصطلاح کاربردی در بحث استخدام کارمندان، توصیف شغلی و صلاحیت شغلی است. این دو اصطلاح با این که مکمل یکدیگر هستند اما تعریفی کاملا متفاوت از هم دارند.

منظور از توصیف شغلی همان شرح شغل است، به این صورت که توضیح می‌دهد عنوان شغل چیست، فرد چه مسئولیت هایی دارد و چه انتظاراتی از او می‌رود. این انتظارات امکان دارد شامل محل کار، ساعت کاری و … باشد. در واقع توصیف شغلی اطلاعاتی را در زمینه میزان دستمزد، عنوان شغلی و عملکرد شغلی را ارائه می‌دهد. همچنین درک درستی از مسئولیت ها و وظایفی که انتظار می‌رود کارکنان آن ها را انجام دهند، ایجاد می‌کند و به سازمان ها کمک می‌کند تا بتوانند بین داوطلبان، بهترین موردها را انتخاب کنند.

اما صلاحیت شغل مهارت ها و ویژگی های فردی لازم برای یک شغل است. صلاحیت ها اطلاعاتی درباره این که چگونه رفتارهای یک فرد باعث ایجاد نتایج مطلوب و موفقیت در شغلشان خواهد شد، ارائه می‌دهند. مثلا برای استخدام مدیر روابط عمومی ممکن است صلاحیتی مثل فراهم کردن جلسه ها و مصاحبه ها را بخواهید و مهارت هایی مثل روابط عمومی بالا، حل مسئله و خودمدیریتی را در نظر داشته باشید. درمورد تفاوت شرح شغل و شرح وظایف نیز می‌توانید در این مقاله از برنادل بخوانید.

اهمیت صلاحیت شغلی در فرآیند استخدام

امروزه در بسیاری از سازمان ها از مدل صلاحیت های شغلی برای تصمیم‌گیری در فرآیند استخدام استفاده می‌شود. کارمندان باید دانش، مهارت، انگیزه و تجربیاتشان را در زمینه شغلی خود تقویت کنند. به این صورت که وقتی یک سازمان قصد استخدام فردی را دارد، بهتر است که از مدل صلاحیت و توصیف شغلی استفاده کند و هر فرد برای رسیدن به جایگاه شغلی که مدنظرش است، متعهد به داشتن صلاحیت باشد.

این مباحث نقش مهم و کاربردی در تعیین و آموزش متخصصان دارند و اصلی ترین قدم در فرآیند استخدام به شمار می‌روند. سازمان ها می‌توانند از این موضوعات برای کمک به تیم های خود استفاده کنند که روند کاری کارمندان خود را به سوی موفقیت سازمان هدایت کرده و اهداف سازمانی را توسعه بخشند.

همچنین شناسایی کردن این مهارت ها فقط برعهده مدیران نیست و معمولا افرادی که در شغل موردنظر خود کار می‌کنند و افرادی که تحت نظارت سازمان هستند، به کمک یکدیگر می‌توانند مهارت های لازم برای جایگاه شغلی مدنظر تعیین کنند. به همین علت اگر مدل های صلاحیت به خوبی اجرا شوند، باعث می‌شوند سازمان عملکرد کارمندانش را با راهبرد کلی سازمان هماهنگ کرده و نتایج عملکرد آن ها را بهبود بخشد.

[cta_box image=”https://bornadel.academy/wp-content/uploads/2023/08/the-four-areas-of-human-resources.jpg” button_text=”حوزه های چهارگانه مدیریت منابع انسانی” button_link=”https://bornadel.academy/the-four-areas-of-human-resources/”]حوزه های چهارگانه مدیریت منابع انسانی چه مواردی را دربرمی‌گیرد؟[/cta_box]

کلام پایانی

در این مطلب ابتدا به توضیحاتی درباره موضوع صلاحیت شغلی چیست پرداختیم و به انواع آن که شامل رفتاری، عملکردی و رهبری اشاره کردیم. سپس مطالبی درباره صلاحیت های کلیدی ارائه دادیم که از مهم ترین آن ها می‌توان به مسئولیت پذیری، ارتباطات، حل مسئله، تصمیم گیری و صداقت و اخلاق اشاره نمود.

یکی از نکات قابل توجه و مهمی که گفتیم این بود که شرایط احراز صلاحیت شغلی نیز به بخش های منابع انسانی کمک می کند تا فرایند سنجش صلاحیت شغلی ساده شود و تعداد بیشتری از افراد مناسب را برای مصاحبه انتخاب کنند. در واقع می‌توان گفت این شرایط به ساده سازی فرایند انتخاب کمک می‌کند.

از نکات قابل توجه دیگر این است که مدیریت منابع انسانی برای جذب نیروی جدید مناسب با مدیران بخش های مختلف همکاری می‌کنند تا مشخص کنند که از کارکنان خود چه می‌خواهند. همچنین علاوه بر توصیف شغل لیستی از تجربه، آموزش، تحصیلات، مهارت ها، مجوزها و گواهینامه هایی که برای موفقیت در این شغل لازم است، تهیه می‌کنند. پس از آن توصیف شغلی و صلاحیت های تعیین شده را برای بررسی سالانه کارمندان سازمان و فرآیند استخدام نیز استفاده می‌کنند.

در پایان نیز توصیه می شود برای تقویت مهارت ها و تنظیم اصولی آن ها در دوره آموزش مدیریت منابع انسانی شرکت شود. دوره منابع انسانی برنادل که در بستر اسپات پلیر برگزار می‌شود و محدود به زمان و مکان نیست، در پایان دوره به شما مدرک معتبر می‌دهد که حضور شما در دوره را تضمین می‌کند. همچنین شما می‌توانید از آپدیت‌های رایگان این دوره‌ها بهره‌مند شوید و برای همیشه اطلاعات به روزی داشته باشید.