مدیران سازمان‌ها و صاحبین کسب‌وکار در هر حوزه و صنعتی که فعالیت می‌کنند، شرکتی کوچک داشته باشند با نفرات محدود یا سازمانی بزرگ با صدها کارمند، اگر می‌خواهند سازمانی توسعه‌یافته شوند و مسیر رشد و پیشرفت را سریع‌تر طی کنند، باید به مدیریت استعداد یا همان talent management توجه ویژه‌ای کنند. در واقع این‌طور بگوییم که کارکنان بااستعداد و متخصص سرمایه‌های استراتژیک سازمان هستند، کسانی که به واسطه استعدادها و مهارت‌هایشان، نقش اساسی در ارزش‌آفرینی برای سازمان ایفا می‌کنند. حال اگر به دنبال جذب و حفظ کارآمدترین و بهترین نیروهای انسانی هستید تا عملکرد سازمان را بهبود ببخشید و از رقبا پیشی بگیرید، باید بدانید مدیریت استعداد چیست و چطور باید از آن برای پیشرفت سازمان بهره بگیرید. همچنین در این مطلب با اهمیت نقش مدیریت استعدادها در مدیریت منابع انسانی نیز آشنا خواهید شد.
مدیریت استعداد چیست؟
مدیریت استعداد در سازمان فرآیندی استراتژیک، جامع و پیوسته است که طی آن برای جذب، استخدام، آموزش، توسعه مهارت‌ها و حفظ کارآمدترین، ماهرترین و بااستعدادترین نیروها برنامه‌ریزی و تلاش می‌شود. مسلم و بدیهی است ارزشمندترین دارایی هر سازمانی کارکنان آن هستند، بنابراین بسیار مهم است که استعدادهای آن‌ها را کشف کرده و پرورش دهید و زمینه رشد کارکنان را فراهم کنید. این یک فرآیند بُرد-بُرد است که هم کارمند نفع می‌برد و به توسعه فردی می‌رسد، هم سازمان با وجود نیروهای مستعد، راحت‌تر به قله موفقیت می‌رسد. این‌طور بگوییم که talent management یعنی سرمایه‌گذاری روی کارمندان برای دستیابی به مزیت رقابتی. به این هم توجه کنید که مدیریت استعداد یعنی هم افراد بااستعداد و نخبه را پیدا و جذب سازمان کنید، هم مهارت‌ها و استعدادهای کارکنانی که دارید را مدیریت کنید و پرورش دهید؛ به عبارتی دیگر، هم نخبه‌یابی است و هم نخبه‌سازی. تمامی این موارد در دوره منابع انسانی آموزش داده می‌شود.
مفهوم استعداد در سازمان
مدیریت استعدادها رویکردی نو در مدیریت منابع انسانی
فرایند مدیریت استعداد رویکردی جدید و پیشرو در مدیریت منابع انسانی است. تا همین چند سال پیش برخی از سازمان‌ها اصلا واحد منابع انسانی نداشتند یا اگر هم داشتند، کار منابع انسانی نهایتا به استخدام بدون توجه به استعدادها و مهارت‌های فرد، پرداخت حقوق، مرخصی و تسویه حساب موقع خروج از سازمان ختم می‌شد. این موضوع که استعدادها جذب سازمان شوند یا نیروهای فعلی با آموزش و پرورش استعدادهایشان، به سازمان وفادار شوند و ارزش‌آفرینی کنند، چندان جایگاهی در سازمان‌ها نداشت. اما حالا مدیران باهوش می‌دانند که در حال حاضر هزینه از دست دادن استعدادها بیش‌تر از هر وقت دیگری است.
با وجود این که talent management اخیرا در اولویت بالایی در سازمان‌ها قرار گرفته است، به‌خصوص سازمان‌هایی که می‌خواهند پیشرو باشند، اما متاسفانه هنوز هم هستند مدیرانی که به اهمیت مدیریت استعدادهای کارمندان پی نبرده‌اند و حتی آن را خطری برای خودشان می‌بینند و ترس از این دارند که فرد بااستعداد جای آن‌ها را بگیرد!
[cta_box image=”https://bornadel.academy/wp-content/uploads/2023/09/improving-the-hiring-process.jpg” button_text=”بهبود فرایند استخدام” button_link=”https://bornadel.academy/improving-the-hiring-process/”]فرایند استخدام را چگونه می‌توان بهبود داد؟[/cta_box]
چرا مدیریت استعداد در سازمان اهمیت دارد؟
بخواهیم خودمانی و صریح درباره اهمیت نقش مدیریت استعدادها در مدیریت منابع انسانی بگوییم، حقیقت این است که نیروی خوب به این راحتی پیدا نمی‌شود. در واقع کارمند خوب که هم بااستعداد باشد هم با اهداف و فرهنگ سازمان تناسب داشته باشد، سخت پیدا می‌شود، پس وقتی چنین کارمندی پیدا کردید، باید قدرش را بدانید، کاری کنید که بتواند مهارت‌هایش را ارتقاء دهد و در راستای استعدادهایش کار کند. در این صورت این شخص به سازمان‌تان وفادار می‌شود و همزمان هم به رشد خودش و هم به رشد سازمان فکر می‌کند. از جهت دیگر وقتی نیروهای بااستعداد را از دست بدهید یا اجازه ندهید استعدادشان شکوفا شود و آن‌ها هم سازمان را ترک کنند، زمان و هزینه زیادی باید صرف کنید تا دوباره نیروی متخصص جذب شرکت شما شود.
اگر شما به‌طور پیوسته و دائم، شرایط و فرصت رشد و ارتقاء شغلی را برای کارکنان فراهم کنید و یک استراتژی در این زمینه داشته باشید، انگیزه‌ای می‌شود برای افراد که به سازمان شما بپیوندند، چون خیالشان راحت می‌شود که فرصت پیشرفت دارند و در ادامه نیز تاثیر قابل‌توجهی بر ماندگاری کارکنان و کارآمدی آن‌ها در سازمان دارد. با وجود رقابت شدید سازمان‌ها، حفظ مزیت رقابتی آن هم برای طولانی‌مدت، بسیار دشوار است؛ اما اگر رویکردتان استعدادیابی و مدیریت استعداد باشد، کسب و حفظ مزیت رقابتی برایتان بسیار آسان‌تر خواهد شد.
اهمیت و ضرورت مدیریت استعداد
مزایای مدیریت استعداد چیست؟
تا این بخش از مطلب درباره این که مفهوم استعداد در سازمان و مدیریت آن چرا تا این حد اهمیت دارد توضیح دادیم. اما برای تاکید و تفهیم بیش‌تر در ادامه مزایای talent management را برایتان لیست می‌کنیم تا بهتر بتوانید به اهمیت آن پی ببرید.
اگر مدیریت استعداد را فرایندی پیوسته در سازمان در نظر بگیرید و بر این اساس اقدام کنید، در نتیجه:
- می‌توانید تیم موفق و پربازده بسازید و به سایر کارکنان نیز انگیزه رشد و پیشرفت بدهید.
- می‌توانید در بازار رقابتی نسبت به رقبا متمایز شوید و حتی با غول‌های کسب‌وکار رقابت کنید.
- به بهبود عملکرد منجر می‌شود و با وجود افراد ماهر و با استعداد می‌توانید آسان‌تر و سریع‌تر به اهدافتان برسید.
- برای رویارویی با تغییرات و مشکلات قوی‌تر و آماده‌تر می‌شوید.
- کارکنان بااستعداد با استفاده از ابزارها و فناوری‌های جدید باعث نوآوری در سازمان می‌شوند.
- می‌توانید برند کارفرمایی قوی بسازید و سازمان‌تان را به‌عنوان محل کار ایده‌آل و جذابی معرفی کنید.
- با مدیریت استعداد نرخ ریزش کارکنان کاهش می‌یابد. کارمندانی که بدانند فرصت‌های خوبی برای رشد دارند و در نتیجه احساس ارزشمندی کنند، به این راحتی سازمان‌تان را ترک نمی‌کنند.
- هزینه‌ها کاهش می‌یابد، به هر حال حفظ نیروهای بااستعدادی که دارید مقرون‌به‌صرفه‌تر از جذب و آموزش نیروهای جدید است.
[cta_box image=”https://bornadel.academy/wp-content/uploads/2023/08/the-difference-between-hiring-and-recruitment.jpg” button_text=”فرق جذب و استخدام” button_link=”https://bornadel.academy/the-difference-between-recruiting-and-hiring/”]جذب و استخدام چه تفاوتی با هم دارند؟[/cta_box]
مدیریت استعداد و مدیریت منابع انسانی چه تفاوتی دارند؟
مدیریت منابع انسانی و مدیریت استعدادها از جهات مختلف هم‌پوشانی‌های زیادی دارند؛ اما با این حال دو مفهوم یکسان نیستند و تفاوت‌هایی نیز دارند. مدیریت منابع انسانی اصولا به کارکنان به چشم منابع سازمان نگاه می‌کند؛ اما مدیریت استعدادها کارکنان را سرمایه‌هایی ارزشمند می‌بیند که باید آن‌ها را حفظ کند. از نظر وظایف نیز مدیریت منابع انسانی بیش‌تر بر امور اجرایی و موضوعاتی مثل حقوق و دستمزد، مرخصی و… تمرکز دارد؛ اما تمرکز مدیریت استعداد به طور خاص بر فراهم کردن فرصت‌هایی برای کشف و پرورش استعدادها و آموزش کارکنان است. در ضمن مدیریت استعدادها در سازمان فرآیندی استراتژیک و بلندمدت است که تمام افراد و واحدهای سازمان در آن دخیل هستند و مسئولیت دارند؛ اما در مدیریت منابع انسانی معمولا رویکرد به گونه‌ای است که تمرکز قدرت وجود دارد و همه وظایف از جذب و استخدام تا آموزش و حفظ کارکنان بر عهده تیم منابع انسانی خواهد بود.
مدیریت استعداد در سازمان
مراحل اصلی مدیریت استعداد چیست؟
مدل مدیریت استعداد از سازمانی به سازمان دیگر می‌تواند متفاوت باشد، اما به طور کل بر جذب و استخدام، توسعه مهارت‌ها و حفظ و نگهداشت کارکنان تاکید دارد. مراحل اصلی مدیریت استعدادها در سازمان‌ها عبارت‌اند از:
برنامه‌ریزی
اولین مرحله برنامه‌ریزی است، برنامه‌ریزی برای مدیریت استعدادها باید هماهنگ و هم‌راستا با اهداف سازمان باشد. با بررسی اهداف سازمان می‌توانید بفهمید که به افراد در چه زمینه‌هایی و با چه استعدادهایی نیاز دارید. همچنین با ارزیابی کارکنان فعلی متوجه خواهید شد که برای رسیدن به بهترین نتایج چه اقداماتی باید انجام دهید، هر کارمند چه استعدادهای بالقوه‌ای دارد و چطور باید استعداد افراد را از بالقوه به بالفعل تبدیل کنید.
جذب و استخدام
یکی دیگر از مراحل اصلی مدیریت استعداد در واقع جذب و استخدام ماهرترین و بااستعدادترین نیروها در بازار کار است. در این راستا باید شاخص‌های مناسبی تعیین کنید و بر اساس این شاخص‌ها، نیروهای موردنظرتان را جذب کنید. روش‌های مختلفی هم برای جذب و استخدام افراد بااستعداد وجود دارد، مثلا این که سازمان نسبت به برخی موارد همچون ساعت کاری و امکان دورکاری انعطاف‌پذیر باشد یا این که برند سازمانی قوی ایجاد کنید و قابلیت‌های پیشرفت و شایسته‌سالاری را به کارجویان و مخاطبان نشان دهید. در این صورت اصلا پیش از اقدام شما، خود افراد مشتاق می‌شوند که در سازمان شما شروع به کار کنند و استخدام شوند. جذب استعدادها پروسه‌ای زمان‌بر است و سرمایه‌گذاری مادی و غیرمادی نیز می‌طلبد؛ اما با دیدن نتایج متوجه می‌شوید که ارزشش را دارد.
در ضمن با مدیریت استعداد خیالتان از این بابت راحت می‌شود که اگر ناگهان پُستی در سازمان خالی شود، برای جایگزینی و پُر کردن آن موقعیت شغلی با مشکل مواجه نخواهید شد و همیشه برای تمام عملیات‌های سازمان، کارکنان کافی دارید.
جذب استعدادها
درگیر کردن کارکنان در فرایند
فرض کنید افراد بااستعداد را جذب و استخدام کردید، حالا باید آن‌ها را در فرایندهای سازمان درگیر کنید. نباید همه چیز صرفا از طرف مقام بالادستی و دستوری باشد. سازمان‌های پیشرو کارکنان را چه به لحاظ احساسی و ذهنی، چه به لحاظ شغلی درگیر می‌کنند تا کارمندان دید مثبتی به مدیران و سازمان داشته باشند، با اشتیاق کار کنند و در سازمان بمانند. در واقع با درگیر کردن کارکنان، آن‌ها به سازمان احساس تعلق پیدا می‌کنند.
توسعه و بهبود مهارت‌ها
در تعریف مدیریت استعداد هم گفتیم که توسعه و بهبود مهارت‌های کارکنان بسیار اهمیت دارد. اگر گمان می‌کنید که با جذب و استخدام نیروهای بااستعداد همه چیز تمام می‌شود، سخت در اشتباه هستید. شما همواره باید برای ارتقاء مهارت‌ها و پرورش استعدادهای کارکنان، شرایط مناسب را فراهم کنید و اقدامات لازم را انجام دهید. باید بررسی کنید که چطور مهارت‌ها را گسترش دهید، برای حل چالش‌های جدید کارکنان به چه دانش و مهارتی نیاز دارند، در چه صورتی افراد با اشتیاق حاضر به انجام کارهای بیش‌تر می‌شوند، در صورت لزوم کارکنان شما بر اساس مهارت‌هایشان چه نقش‌هایی را در آینده می‌توانند بپذیرند و… وقتی به این مسائل فکر کنید و برای توسعه مهارت‌های کارکنان برنامه داشته باشید، به کارمندان احساس خوبی از حضور در سازمان می‌دهید و انگیزه می‌گیرند که بیش‌تر تلاش کنند.
حفظ و نگهداشت کارکنان
یکی از مهم‌ترین اهداف مدیریت استعداد این است که کارکنان احساس کنند شرکت جایی معنادار برای کار است، می‌توانند به توسعه فردی دست یابند و در رشد سازمان نیز نقش دارند، در نتیجه برای مدت طولانی در سازمان بمانند و آن را ترک نکنند. مدیریت استعدادها اگر به درستی صورت بگیرد، وفاداری کارکنان به سازمان افزایش و نرخ خروج کاهش می‌یابد. یک جنبه دیگر هم این است که از طریق آموزش، موقعیتی فراهم می‌شود که کارکنان شرکت را ترک نکنند، بلکه در صورت تمایل با سمت شغلی دیگری در سازمان مشغول به کار شوند.
نگهداشت منابع انسانی
انتقال افراد به نقش مناسب
بعد از این که کارکنان جذب و استخدام شدند و مهارت‌های آن‌ها ارتقاء و بهبود پیدا کرد، آن‌گاه باید در صورت لزوم برای ارتقاء شغلی کارمندان یا انتقال آن‌ها به سمت سازمانی دیگری برنامه‌ریزی و اقدام کنید. خلاصه که باید نقش مناسب را برای کارکنان پیدا کنید، وگرنه که آموزش و پرورش استعدادها به تنهایی کافی نیست، این افراد بااستعداد باید در جای مناسبی باشند تا بتوانند برای سازمان ارزش‌آفرینی کنند.
چه کسی مسئول مدیریت استعداد در سازمان است؟
مدیریت استعدادها در سازمان شامل دو بخش می‌شود، یکی تعیین استراتژی‌های موردنیاز برای مدیریت کردن استعدادهای سازمان و بخش دوم اجرا کردن این استراتژی‌ها. شما برای پیاده‌سازی فرایند talent management اول باید استراتژی جامع و صحیحی داشته باشید، وگرنه که صرفا شاید یک اثرات مثبت کوتاه‌مدتی را مشاهده کنید و در نهایت هم به نتیجه مطلوب نرسید. بعد از تعیین استراتژی‌ها هم نوبت می‌رسد به عملی کردن این استراتژی‌ها.
در این مراحل می‌توان گفت به طور کل همه کارکنان سازمان دخیل هستند؛ اما مدیران اجرایی و واحد منابع انسانی نقش پررنگ‌تر و مسئولیت بیش‌تری در مدیریت استعداد دارند. وزن بالایی از مسئولیت به مدیران اجرایی اختصاص می‌یابد، از این جهت که ارتباط زیادی با نیروهای سازمان دارند، بهتر آن‌ها را می‌شناسند و می‌توانند استعدادهایشان را مدیریت کنند. همچنین اگر نیازی به اصلاح فرآیندها بود، این بر عهده مدیران اجرایی است. اما می‌رسیم به نقش دپارتمان منابع انسانی، در واقع تیم منابع انسانی با حمایت و پشتیبانی و ایجاد بسترهای لازم، فرآیند مدیریت استعداد را تسهیل می‌کند.
[cta_box image=”https://bornadel.academy/wp-content/uploads/2023/08/the-four-areas-of-human-resources.jpg” button_text=”حوزه های چهارگانه مدیریت منابع انسانی” button_link=”https://bornadel.academy/the-four-areas-of-human-resources/”]حوزه های چهارگانه مدیریت منابع انسانی چیست؟[/cta_box]
چالش های مدیریت استعداد در سازمان‌ها
یکی از چالش های مدیریت استعداد در سازمان‌ها این است که کارفرماها در مرحله جذب و استخدام فکر می‌کنند کارجویان فقط به دنبال حقوق خوب هستند. این درست است که حقوق و مزایا و محیط کاری خوب در تصمیم‌گیری افراد بسیار موثر است؛ اما همه چیز فقط همین نیست. دقت کنید که بر سر جذب استعدادها بین سازمان‌ها گاها رقابت شدیدی شکل می‌گیرد، پس باید تجربه خوشایندی از فرآیند جذب و استخدام را برای آن‌ها رقم بزنید تا آن‌ها سازمان شما را انتخاب کنند.
برای مثال فرض کنید شما حقوق خوبی را برای یک پوزیشن شغلی در نظر گرفته‌اید، همه چیز هم ظاهرا در سازمان‌تان ایده‌آل است و فرد بااستعدادی مشتاق همکاری با شماست، برای مصاحبه دعوتش می‌کنید اما برای تصمیم‌گیری زمان زیادی صرف می‌کنید، در این مدت هم اطلاع‌رسانی و تعامل شما با کارجو ضعیف است، چه می‌شود؟ کارجو از فرآیند طولانی جذب و استخدام سازمان شما خسته می‌شود و سراغ سازمانی دیگری می‌رود. یادتان نرود که عموما سازمان‌های زیادی متقاضی همکاری با این افراد بااستعداد و متخصص هستند، پس اگر می‌خواهید آن‌ها را به دست آورید باید ارتباط درستی با کارجویان و کاندیدای شغلی برقرار کرده، ارزش آن‌ها را بدانید و تجربه خوبی برایشان بسازید.
معیارهای سنجش مدیریت استعداد
دوره جامع منابع انسانی برنادل
تیم منابع انسانی سازمان‌ها با همکاری مدیران اجرایی، سرپرستان هر واحد و کل اعضای سازمان، مسئولیت مدیریت استعداد در سازمان را بر عهده دارند. شما هم به‌عنوان مدیر منابع انسانی یا مدیر اجرایی اگر در سازمان‌تان این مسئولیت را دارید و می‌خواهید نیروهای بااستعداد و ماهر را جذب و استخدام کنید، برای این که بتوانید این وظیفه را به نحو احسن انجام دهید، باید در این زمینه آموزش‌های لازم را ببینید. در دوره آموزش مدیریت منابع انسانی برنادل یکی از مهم‌ترین سرفصل‌ها را به مدیریت استعداد در سازمان اختصاص داده‌ایم و با شرکت در این دوره می‌توانید صفر تا صد منابع انسانی را یاد بگیرید و علاوه بر توسعه مهارت‌های خود، سازمان‌تان را نیز به موفقیت‌های چشم‌گیری برسانید. مباحث این دوره توسط اساتید برجسته و افراد فعال در این حوزه تدریس می‌شود، همچنین مطالب آپدیت شده و به طور رایگان در اختیار دانش‌پذیران قرار می‌گیرد.
ویدیوهای دوره منابع انسانی را می‌توانید در بستر اسپات پلیر تماشا کنید و به خاطر آفلاین و غیرحضوری بودن دوره محدودیت زمانی و مکانی هم ندارید. در ضمن در پایان دوره نیز به شما مدرک معتبری از سمت مجتمع فنی و حرفه‌ای برنادل داده می‌شود که حضورتان را در دوره گواهی می‌کند.
