تا به حال برایتان پیش آمده که در سازمانی مشغول به کار شوید، ابتدای همکاری همه چیز خیلی خوب پیش برود و با انگیزه بالا کار کنید؛ اما یکهو ورق برگردد و انگیزه‌تان را برای کار در آن شرکت از دست بدهید؟ حقیقت این است که ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان کلید موفقیت یک سازمان و رسیدن به اهدافش محسوب می‌شود. اگر نیروی کار خوشحال باشد، با تمام توان و تعهدش کار می‌کند و بهره‌وری را افزایش می‌دهد. کارمند باانگیزه، راندمان کاری بالایی دارد و با سرعت عمل بیش‌تری وظایفش را انجام می‌دهد. در نقطه مقابل اگر شخصی در شرکت بیانگیزه و ناراضی باشد، می‌تواند اثرات منفی زیادی بر روی سایر کارکنان بگذارد، سازمان را از اهدافش دور کند و حتی منجر به شکست شود. بنابراین رهبران سازمان و واحد منابع انسانی باید همواره به دنبال راهکارهایی موثر برای افزایش انگیزه کارکنان باشند، روش‌هایی که در این مطلب بررسی می‌کنیم.
معنی انگیزش چیست؟
قبل از هر چیز بپردازیم به این که انگیزه دقیقا چه مفهومی دارد و منظور از انگیزش در سازمان چیست. کلمه انگیزش (motivation) با کلمات move و motion هم‌خانواده است که به معنای جنبش و حرکت کردن هستند. آن چیزی که به اصطلاح موتور شما را روشن می‌کند و شما را به حرکت وامی‌دارد، انگیزه است. در واقع انسان هیچ حرکت و اقدامی را انجام نمی‌دهد، مگر این که انگیزه‌ای داشته باشد. با این حساب، انگیزه را می‌توان به‌عنوان نیروی محرکه در نظر گرفت.
مفهوم انگیزش
انواع انگیزش در سازمان
در یک شرکت مسلما همه کارکنان شبیه هم نیستند و روحیات و ویژگی‌های یکسانی ندارند؛ بنابراین برای ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان باید از شیوه‌های متفاوتی استفاده کرد. در این راستا، انواع انگیزش در سازمان را می‌توان به دو دسته مشوق‌های مالی و مشوق‌های غیرمالی دسته‌بندی کرد. منظور از مشوق‌های مالی، ایجاد انگیزه در کارکنان با دادن پاداش و دستمزد، افزایش حقوق منصفانه و… است. اما همیشه نمی‌توانید صرفا با پول به کارمندان خود انگیزه دهید. بلکه گاهی نیاز است که سراغ مشوق‌های غیرمالی بروید و نیازهای روان‌شناختی کارکنان خود را برآورده کنید، مثلا به آن‌ها بفهمانید که قدردان زحماتشان هستید، فرصت ارتقا به کارکنان بدهید، برای حل مشکلاتشان وقت بگذارید و مواردی از این قبیل.
در یک دسته‌بندی دیگر می‌توان انگیزش کارکنان در سازمان ها را به عوامل درونی و بیرونی نسبت داد. برخی از افراد به انگیزه درونی بهتر پاسخ می‌دهند و عده‌ای دیگر به دنبال انگیزه بیرونی هستند. انگیزه درونی برای رسیدن به لذت ورضایت درونی ایجاد می‌شود و عامل خارجی اهمیتی ندارد؛ اما انگیزه بیرونی نیروی محرکه‌ای از بیرون است که ما را وادار می‌کند برای گرفتن پاداش یا جلوگیری از تنبیه از سمت دیگران، کاری را انجام دهیم.
بیشتر بخوانید: فرهنگ سازمانی چیست؟ تعریف و انواع آن را در مقاله برنادل بخوانید.
نشانه‌های کاهش انگیزه در کارکنان
اگر می‌خواهید عوامل ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان را بررسی کنید و با راهکارهایی تضمینی انگیزه کارکنانتان را افزایش دهید، اول باید متوجه این بی‌انگیزگی در افراد شوید. در واقع باید نشانه‌ها را بشناسید و در صورت مشاهده آن‌ها در کارکنان، به دنبال حل مشکلاتشان و انگیزه دادن به آن‌ها باشید. برخی از این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- پایین آمدن بهره‌وری و کیفیت کار
- کاهش تمرکز کارکنان
- زیاد شدن اشتباهات و سهل‌انگاری‌ها
- به تعویق انداختن کارها و بی‌نظمی
- تلاش نکردن برای پیشرفت و ارتقای شغلی
- اهمیت ندادن به اهداف سازمانی
- افزایش آمار خروج از سازمان و ترک کار
- کاهش روحیه کار تیمی و همکاری
- بی‌تفاوت بودن نسبت به مسائل سازمان
نشانه های بی انگیزگی کارکنان
اهمیت ایجاد انگیزه در کارکنان
این موضوع را نمی‌توان انکار کرد که با توجه به شرایط اقتصادی و عدم تناسب درآمد و هزینه‌های زندگی، خیلی از افراد در محیط کارشان حال خوبی ندارند و برای به دست آوردن حداقل‌ها کار میکنند. در این حالت مدیران سازمان باید تلاش کنند تا با ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان شرایط را برایشان آسان‌تر کنند. یادتان نرود که کارکنان باانگیزه موفقیت‌های زیادی برایتان به همراه می‌آورند و اگر شما حواستان به حال خوب کارکنانتان باشد، قطعا منافعی که به دست می‌آید را خواهید دید. در عوض وقتی کارکنان انگیزه‌شان را از دست بدهند فقط منتظر ساعت پایان کار می‌مانند تا از شرکت بیرون بروند و وظایفشان را نیز درست انجام نمی‌دهند. حتی اگر به این شرایط رسیدگی نکنید و عوامل کاهش انگیزش در کارکنان رفع نشود، آن‌ها سازمان شما را ترک میکنند و وقتی آمار خروج کارکنان افزایش یابد، هزینه‌های زیادی برای شما خواهد داشت.
مزایای ایجاد انگیزه در سازمان چیست؟
به این سوال که چرا ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان اهمیت دارد می‌توانیم این‌گونه نیز پاسخ بدهیم که مزایای افزایش انگیزه شغلی چیست. همان‌طور که گفتیم انگیزه برای کارکنان، نیروی محرکه است. کارمندان وقتی انگیزه داشته باشند، با اشتیاق، سرعت و دقت بیش‌تری کارشان را انجام می‌دهند و سازمان را به اهدافش نزدیک‌تر میکنند. افزایش انگیزه کاری کارکنان مزایای زیر را دارد:
- افراد با تعهد و مسئولیت‌پذیری بیش‌تری کارشان را انجام می‌دهند.
- خلاقیت و نوآوری در حل مسائل و دستیابی به اهداف، افزایش می‌یابد.
- کارکنان سریع‌تر و کارآمدتر کار میکنند و خروجی بیش‌تری تحویل می‌دهند.
- همکاری بین گروه‌ها و افراد مختلف سازمان بیشتر می‌شود.
- حاشیه در سازمان کم می‌شود و افراد فقط روی وظایفشان و افزایش راندمان کاری تمرکز میکنند.
- میزان جابه‌جایی و ترک کار کارکنان پایین می‌آید.
- کارکنان راضی و باانگیزه تصویر خوبی از برند ارائه می‌دهند که بر افزایش شهرت و محبوبیت سازمان تاثیرگذار است.
تاثیر انگیزش بر عملکرد کارکنان
عوامل موثر بر انگیزش کارکنان در سازمان ها
در این قسمت می‌خواهیم عللی که در ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان نقش دارند را بررسی کنیم. این علل را می‌توان از سه جهت بررسی کرد.
-
تشخیص و تامین نیازها:
مدیران باید نیازهای کارکنان خود را شناسایی و تامین کنند تا از این طریق برای نیروی انسانی انگیزه ایجاد شود. مسلما وقتی نیازهای افراد رفع نشود، انگیزه آن‌ها کم شده و تنش ایجاد می‌شود.
از جمله مهم‌ترین نیازهای کارکنان، امنیت شغلی، حقوق منصفانه، امکان پیشرفت و ترفیع، محیط کار سالم و آرام و … است.
-
انتخاب شیوه مدیریتی:
یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر انگیزش نیروی کار شیوه مدیریتی است که رهبران و مدیران سازمان انتخاب میکنند. با یک شیوه مدیریتی درست و رفتار مناسب، می‌توانید کارکنانتان را با خود همراه و همدل کنید. اما در صورتی که رفتارهای نادرست و مستبدانه‌ای را پیش بگیرید و خیال کنید افراد تحت هر شرایطی در سازمان شما می‌مانند، موج نارضایتی ایجاد می‌شود و انگیزه کارکنان و در نتیجه کیفیت کارشان پایین می‌آید.
بیشتر بخوانید: رفتار سازمانی چیست؟ درمورد نکات مهم، اهداف، کاربردها، عوامل موثر و مدل‌های آن اطلاعاتی دارید؟
-
اهمیت کارکنان و مشارکت آن‌ها:
از دیگر عوامل ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان می‌توان به اهمیت دادن به نیروی کار و تعیین جایگاه افراد در سازمان اشاره کرد. در واقع وقتی کارکنان بدانند چه نقشی در سازمان دارند، تلاش‌هایشان چه نتایجی خواهد داشت و مزیت حضورشان چیست، قطعا انگیزه بیش‌تری می‌گیرند. به‌خصوص اگر همواره به نظرات کارمندان اهمیت دهید و پیشنهادات و انتقادات آن‌ها را دریافت کنید، کارکنان بیشتر از قبل خودشان را عضو موثر و مهمی از سازمان حس میکنند و برای رسیدن به اهداف تلاش خواهند کرد.
مشارکت کارکنان در تصمیم گیری
راهکارهای افزایش انگیزه در کارکنان یک سازمان
حالا که با مفهوم انگیزش و اهمیت ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان آشنا شدید، همچنین مزایای ایجاد انگیزه و عوامل افزایش انگیزه در کار را بررسی کردیم، قصد داریم چند راهکار تضمینی برای افزایش انگیزه کارکنان سازمان را با شما در میان بگذاریم تا با پیاده‌سازی این روش‌ها بتوانید انگیزه و اشتیاق را به محیط کار برگردانید.
1. عوامل کاهش انگیزه را شناسایی کنید
برای افزایش انگیزه شغلی اول باید بدانید چه چیزی باعث کاهش انگیزه در سازمان شما شده است. عوامل مختلفی باعث بی‌انگیزگی کارکنان می‌شود؛ مثلا ترس از سرزنش شدن در صورت انجام اشتباه، ناامنی شغلی، نداشتن امکان پیشرفت شغلی، دیده نشدن تلاش‌هایشان، حجم کاری غیرواقع‌گرایانه و… وقتی متوجه موانع ایجاد انگیزه شدید، باید این موانع را حذف کنید. بگذارید با یک مثال واضح‌تر توضیح دهیم. اگر کارمند شما فکر می‌کند هر چه تلاش کند باز هم قرار نیست در سازمان ارتقا بگیرد، قطعا بیانگیزه می‌شود. این وظیفه شماست که با فراهم کردن شرایط مناسب چنین تفکری را از ذهنش دور کرده و فرصت پیشرفت را برایش فراهم کنید.
عوامل ایجاد بی انگیزگی
2. تعادل کار و زندگی افراد را از بین نبرید
برای ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان باید اجازه دهید آن‌ها زندگی کاری را از زندگی شخصی جدا کنند و تعادلشان به هم نریزد. اگر کارمندانتان را مجبور کنید بیش از حد خودشان را وقف کارشان کنند و هیچ وقتی برای زندگی شخصی‌شان نداشته باشند، خیلی زود باعث کاهش انگیزه در کارکنان می‌شوید. حتی اگر متوجه شدید که کسی بیش از حد درگیر کار شده، از او بخواهید خودش را خسته نکند و تعادل داشته باشد، حتما زمانی را برای استراحت و تفریح در محیط کار در نظر بگیرید و در کل به کارکنان نشان دهید که برای زندگی شخصی و حال روحی آن‌ها ارزش قائل هستید.
3. کارکنان باید تاثیر فعالیت‌هایشان را ببینند
اصولا انسان‌ها همواره به دنبال این هستند که احساس مفید بودن و ارزشمندی کنند. در همین راستا کارکنان سازمان وقتی بدانند تلاش‌هایشان تاثیرگذار و ثمربخش است، انرژی و انگیزه می‌گیرند که بیشتر تلاش کنند؛ اما اگر تاثیر کارهایشان را نبینند، به‌مرور دلسرد می‌شوند و حتی شاید سازمان را ترک کنند. به همین خاطر برای ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان باید شفاف‌سازی کنید، یعنی آخرین تغییرات، نتایج و پیشرفت‌ها را با اعضای سازمان به اشتراک بگذارید و حتی از آن‌ها قدردانی کنید.
4. مهارت کارکنان را مدیریت کنید
مدیریت مهارت کارکنان یعنی در مورد مهارتهای منحصربه‌فرد و شایستگی‌های کارکنان خود به درک و شناخت کافی برسید، توانایی‌های آن‌ها را کشف کرده و سپس برای استفاده از این مهارت‌ها و توانمندی‌ها برنامه‌ریزی کنید. شما باید شرایط را به گونه‌ای فراهم کنید که نیروی کار بااستعداد بتواند از مهارتهای منحصر‌به‌فردش در جهت رشد و پیشرفت سازمان استفاده کند. در این صورت انگیزه‌اش برای کار بیشتر می‌شود. اما در صورتی که برنامه‌ریزی درستی نداشته باشید و کارکنان شما مدام درگیر کارهای ریز و درشت بی‌اهمیت و بی‌ربط باشند، از طرفی هم خسته و فرسوده می‌شوند، هم به این دلیل که نتوانستند کارهای اصلی و مهم را به سرانجام برسانند، دچار بی‌انگیزگی خواهند شد.
بیشتر بخوانید: روش صحیح مدیریت کارمندان برای مدیران چیست؟
5. برای ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان ارتباطات داخلی را بهبود ببخشید
اگر به فکر برنامه های سازمانی برای ایجاد انگیزش در کارکنان هستید، باید ارتباطات داخلی را بهبود ببخشید و محیط کاری سالم و مناسبی را برای کارکنان فراهم کنید. در واقع منظور این است که اعضای سازمان چه کارمندان با یکدیگر و چه مدیران و کارمندان بتوانند به راحتی ارتباط صحیحی برقرار کنند و در نتیجه افراد خود را یک تیم بدانند و روحیه کار گروهی و مشارکت در آن‌ها ایجاد شود. به‌خصوص در شرکت‌های خصوصی و فضاهای استارتاپی کارمندان باید با هم در ارتباط باشند و چه به صورت فردی و چه جمعی، خود را در رسیدن به اهداف سازمان سهیم بدانند تا برای کار کردن انگیزه بگیرند. در ضمن باید حواستان باشد که فضای رقابتی ناسالم در تیم‌ها ایجاد نشود.
اهمیت ارتباط موثر در محل کار
6. به کارکنان خود پاداش بدهید
یکی از روش‌های افزایش انگیزه کارکنان در سازمان ها بهره‌گیری از سیستم پاداش و تشویق است. پاداش دادن به کارکنان به آن‌ها این احساس را منتقل می‌کند که کارهای مثبت و تلاش‌هایشان دیده شده است. سعی کنید پاداش‌هایتان را خلاقانه و با توجه به علایق و نیازهای کارمندان انتخاب کنید، چیزی که واقعا به دردشان بخورد. اگر خوب فکر کنید، پاداش های کم هزینه برای افزایش انگیزه کارکنان به راحتی پیدا می‌شود. البته پاداش هم نباید لزوما مالی باشد، می‌توانید تشویق غیرمالی در نظر بگیرید. مثلا اگر یکی از کارکنانتان چند ماه به طور فشرده کار کرده و حالا کارش را به موقع و به بهترین نحو تحویل داده است، چند روز به او مرخصی دهید تا با خیال راحت سفر برود و هوایی تازه کند یا حتی مثلا بلیت سفر را سازمان برایش بخرد.
این را هم یادتان باشد مدیران حرفه‌ای در جمع کارکنان را تشویق میکنند؛ اما اگر نیاز به تذکر و انتقاد بود، این کار را به دور از چشم دیگران و در خلوت انجام می‌دهند. توجه به این نکات است که باعث ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان می‌شود.
خرید دوره‌های آموزشی مفید برای کارکنان از سوی سازمان می‌تواند به نوعی پاداش محسوب شود، پاداشی که اتفاقا باعث پیشرفت و توسعه مهارت‌ها و ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان خواهد شد. برای مثال دوره آموزش پرسونال برندینگ دوره‌ای است که به افراد یاد می‌دهد تا مهارتهای خود را به درستی معرفی کنند و ارتقای شغلی بگیرند.
7. شما رهبر هستید یا رئیس؟
تا به حال به این فکر کرده‌اید که شما رهبر هستید یا رئیس؟ رئیس‌ها مدام به کارمندانش دستور می‌دهند و همیشه خود را برتر از بقیه می‌دانند؛ اما رهبران کسانی هستند که در کنار کارمندان خود قرار می‌گیرند، نه بالای سرشان! رهبران کارکنان خود را هدایت میکنند، باعث رشد و پیشرفت آن‌ها می‌شوند و با تیم خود به اهداف سازمان می‌رسند؛ در صورتی که رئیس‌ها کارکنان را به‌عنوان ابزاری برای رسیدن به اهدافشان می‌بینند و فرصت پیشرفت را از آن‌ها می‌گیرند. بنابراین واضح است که اگر رئیس باشید و مدام رئیس‌بازی! دربیاورید کارکنان شما بیانگیزه می‌شوند و در اولین فرصتی هم که گیر بیاورند سازمان را ترک میکنند؛ اما اگر رهبر باشید، انگیزه کاری کارکنان بالا می‌رود و برای رسیدن به اهداف سازمان نهایت تلاش خود را میکنند.
تفاوت رهبر و رئیس
8. برای یادگیری و توسعه برنامه‌ریزی کنید
کارمندان وقتی برای یک مدت طولانی کارهای روتین انجام دهند و هیچ پیشرفتی نکنند، قطعا بیانگیزه می‌شوند و راندمان کاری پایین می‌آید. برای ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان باید به پیشرفت و توسعه فردی آن‌ها توجه داشته باشید. برای مثال می‌توانید با نیازسنجی، دوره‌های آموزشی کاربردی برایشان تهیه کنید یا در سازمان زمان‌هایی را به این اختصاص دهید که هر بار یکی از کارمندان مهارت‌ها و نکاتی که یاد گرفته را به بقیه هم یاد بدهد. بعد از توانمندسازی کارکنان می‌توانید به آن‌ها مسئولیت‌های بیش‌تری بدهید و ارتقای شغلی برایشان در نظر بگیرید.
9. به کارکنان گوش دهید
یک روش بسیار موثر برای ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان این است که به حرف‌هایشان خوب گوش دهید. به نظرات و انتقادهای کارمندانتان گوش دهید و حتی خودتان هر چند وقت یک بار از آن‌ها بخواهید که نظراتشان را بگویند، اگر مشکلی دارند مطرح کنند و خلاصه با شما حرف بزنند. طی همین حرف‌ها و تعاملات، می‌توانید انگیزه کاری کارکنان را بسنجید و برای افزایش انگیزه شغلی برنامه‌ریزی کنید. در واقع اگر بلد باشید با کارکنان به شیوه مناسبی ارتباط برقرار کنید و نسبت به آن‌ها بی‌تفاوت نباشید، نارضایتی‌ها و نگرانی‌هایشان را با شما در میان می‌گذارند و می‌توانید با کمک و همکاری همدیگر مشکلات را حل کنید. احساس بی‌اهمیتی و بی‌توجهی در سازمان از مهم‌ترین عوامل کاهش انگیزه در کارکنان است.
بیشتر بخوانید: با تقویت مهارتهای نرم شما می‌توانید بهتر و موثرتر با کارمندان خود ارتباط برقرار کنید. در مطلب مهارت نرم چیست؟ با اهمیت این نوع مهارت‌ها و روش‌های تقویت مهارتهای نرم آشنا می‌شوید.
10. به کارکنان خود آزادی عمل بدهید
برای ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان به آن‌ها در حوزه کاری خودشان آزادی عمل بدهید و مدام محدودشان نکنید. وقتی کارمندان خود را محدود کنید، انگیزه آن‌ها را برای کار کردن و بروز خلاقیت می‌گیرید. کنترل مداوم افراد، زمان و انرژی خودتان را هم هدر می‌دهد. در نقطه مقابل کارکنان اگر استقلال و آزادی عمل داشته باشند، متوجه می‌شوند که شما به آن‌ها اعتماد دارید، خودشان را باور میکنند و در نتیجه تلاش میکنند کارها را به بهترین شکل پیش ببرند.
آزادی عمل و انعطاف پذیری در سازمان
ایجاد انگیزه شغلی به عهده کدام واحد سازمان است؟
کاهش یا افزایش انگیزه در کارکنان سازمان به افراد و واحدهای مختلفی بستگی دارد، از جمله منابع انسانی، مدیران سازمان و حتی خود کارکنان در میزان انگیزه یکدیگر تاثیرگذارند. اما در نهایت بخشی که باید برای ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان برنامه‌ریزی و اقدام کند، واحد منابع انسانی است. مدیران سازمان با راهنمایی و کمک تیم منابع انسانی سازمان باید انگیزه کاری کارکنان را افزایش دهند و مشکلات را حل کنند. اگر صاحب کسب‌وکار هستید یا مدیریت مجموعه‌ای را بر عهده دارید، برای این که بتوانید محیط کار سالمی ایجاد کنید که در آن همه کارمندان با انگیزه و اشتیاق بالا کار کنند، باید در واقع تیم منابع انسانی قوی داشته باشید. واحد منابع انسانی قلب سازمان است؛ وقتی این واحد کارش را درست انجام بدهد، همه چیز در سازمان درست پیش می‌رود.
سخن پایانی درباره ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان
در این مطلب برنادل به طور جامع و کامل همه چیز را درباره انگیزه شغلی و چگونگی ایجاد انگیزش در کارکنان سازمان توضیح دادیم. همچنین گفتیم که ایجاد انگیزه در کارکنان یکی از وظایف واحد منابع انسانی است. حال اگر به فکر توانمندسازی واحد منابع انسانی خود هستید، دوره منابع انسانی برنادل را پیشنهاد می‌کنیم. شرکت در دوره جامع آموزش منابع انسانی برنادل می‌تواند مهارتهای این تیم را برای انجام وظایفشان تقویت کند. با استفاده از مباحث دوره های منابع انسانی تیم منابع انسانی سازمان شما می‌تواند به یک تیم قدرتمند با توانایی‌های گسترده تبدیل شود و امکان برقراری ارتباط موثر با نیروی انسانی را داشته باشد.
سوالات متداول
چگونه انگیزه کارکنان را افزایش دهیم؟
برای افزایش انگیزه در کارکنان ابتدا باید عوامل کاهش انگیزه را شناسایی و سپس آن‌ها را تا حد امکان رفع کنید. به طور کل امکان ارتقای شغلی، دادن پاداش، فراهم کردن فرصت یادگیری و توسعه، دادن آزادی عمل، انعطاف‌پذیری و... تعدادی از راهکارهای موثر برای افزایش انگیزه کاری هستند.
تاثیر انگیزش بر عملکرد کارکنان چیست؟
کارمندی که انگیزه بالایی برای کار داشته باشد وظایفش را به بهترین نحو و به‌موقع انجام می‌دهد و برای رسیدن به اهداف سازمان تمام تلاشش را می‌کند. در ضمن کارکنان باانگیزه خلاقیت و نوآوری بیش‌تری هم دارند.