مهارت ارتباطی چیست – آموزش مهارت ارتباطی و تقویت آن

داشتن روابط درست و سالم با اشخاص مختلف، از خانواده و فامیل گرفته تا دوست و آشنا و غریبه، مساله بسیار مهمی در زندگی همه ماست. در این مورد، یک نکته قابل‌توجه این است که روابط درست و سالم در واقع داشتنی نیست، بلکه ساختنی است! هر کدام از ما باید بلد بدانیم که مهارت ارتباطی چیست و روش‌های تقویت آن کدام است. برای این که چه در زندگی شخصی چه محل کار موفق باشیم، باید به خوبی بدانیم که مهارتهای ارتباطی چیست و از این مهارت‌ها در جهت شکل‌گیری ارتباطات موثر استفاده کنیم. در این مطلب مهم‌ترین نکات را درباره این که مهارتهای ارتباط چیست و چه اهمیتی دارد با شما در میان می‌گذاریم؛ فراموش نکنید که در تقویت مهارت نرم این مورد یکی از مهم‌ترین آیتم‌ها است.

مهارت ارتباطی چیست؟

از میان مجموعه مهارت‌های زندگی، مهارت‌های ارتباطی بیش‌تر از سایر مهارت‌ها مورد توجه قرار گرفته است و در محیط‌های کسب‌وکار نیز به این موضوع اهمیت زیادی داده می‌شود. اغراق نیست اگر بگوییم در زندگی هیچ چیز مهم‌تر از ارتباط موثر نیست.

مهارتهای ارتباطی یعنی توانایی دریافت اطلاعات و همچنین انتقال اطلاعات به دیگران به صورت کارآمد و موثر که این مساله می‌تواند ارتباطات شغلی و فردی را بهبود ببخشد. بخشی از این مهارت‌ها شامل خوب حرف زدن، خوب گوش دادن، درک صحبت‌های دیگران، اعتمادبه‌نفس، ابراز احساسات، همدلی، برقراری رابطه دوستانه، اعتمادسازی و… می‌شود. شما ممکن است در یک حوزه بسیار حرفه‌ای و کاربلد باشید؛ اما آن‌چه که اهمیت بیش‌تری دارد، اثبات تخصص و مهارت خود با کمک مهارت‌های ارتباطی است.

مهارتهای ارتباطی فعالیت‌هایی هستند که کیفیت عملکرد شما را در رفتارهای عمومی و اجتماعی افزایش می‌دهند.

تقسیم‌بندی انواع مهارت های ارتباطی

انواع «مهارت های ارتباطی» به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• مهارت‌های کلامی: چیزهایی که به زبان می‌آورید، شناخت کلمات و به‌کارگیری درست آن‌ها، لحن صدا، نحوه تلفظ، تاکید روی جملات و…
• مهارت‌های غیرکلامی: زبان بدن شامل تماس چشمی، حرکات دست، حالات چهره و…

اما امروزه با رواج تکنولوژی نمی‌توان ارتباطات دیجیتال را نادیده گرفت؛ زیرا این نوع ارتباطات سهم قابل‌توجهی از ارتباطات انسان‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. لازم است به ارتباطات نوشتاری هم اشاره کنیم که در محیط‌های کاری و مصاحبه‌های شغلی اهمیت خود را نشان می‌دهند.

مهارتهای ارتباطی، زیرمجموعه مهارت‌های نرم

در پاسخ به این که مهارت ارتباطی چیست می‌توانیم بگوییم زیرمجموعه‌ای از مهارت‌های نرم است. وقتی شما برای به دست آوردن شغلی به یک شرکت می‌روید، بسته به شغل موردنظر از شما می‌خواهند برخی چیزها را بلد باشید، مثلا توانایی کار با فتوشاپ، کار با وردپرس، تسلط به زبان برنامه‌نویسی، تسلط به نرم‌افزارهای حسابداری، صندوق‌داری و… این توانایی‌ها و دانش‌های خاص جزو مهارت‌های سخت هستند. برای این که یک شغل مناسب پیدا کنید یادگیری این مهارت‌ها لازم است؛ اما کافی نیست.

در کنار مهارت‌های سخت، باید مهارت‌های نرم را در خود تقویت کنید. در جواب این که مهارت نرم چیست، باید بگوییم مهارت‌های نرم در واقع نحوه تعامل افراد را در روابطشان با دیگران مشخص می‌کند و مهارت های ارتباطی نیز زیرمجموعه‌ای از مهارت‌های نرم است.

اهمیت مهارتهای ارتباطی چیست؟

داشتن مهارت‌های ارتباطی قوی در تمامی جنبه‌های زندگی از جمله زندگی کاری، زندگی شخصی و… می‌تواند به شما و بهبود کیفیت زندگیتان کمک کند. مهارت‌های ضعیف ارتباطی باعث می‌شود دیگران نتوانند شما را درست درک کنند و حتی در مواردی شما را اشتباه بفهمند و بشناسند!

اما مهارت ارتباطی قوی و موثر می‌تواند زندگی شما را در همه جنبه‌ها زیر و رو کند و منجر به موارد زیر می‌شود:

• حل سریع مسائل و افزایش قدرت تصمیم‌گیری (برای اینکه بدانید مهارت حل مسئله چیست کلیک کنید)
• کنترل بهتر امور شخصی و کاری
• افزایش توانایی در گرفتن حقوق اجتماعی
• پیدا کردن شغل مناسب و کسب درآمد بیش‌تر
• به دست آوردن موقعیت‌های طلایی در زندگی
• افزایش اعتماد‌به‌نفس و مقابله با افسردگی
• موفقیت در فعالیت‌های اجتماعی
• داشتن رابطه سالم و موفق برای مثال ازدواج موفق

همان‌طور که می‌بینید مهارت‌های ارتباطی هم در زندگی شخصی و هم در زندگی کاری شما اهمیت پیدا می‌کنند.

مهم‌ترین مهارتهای ارتباطی چیست؟

در این قسمت از مقاله مهارت ارتباطی چیست می‌خواهیم به برخی از مهم‌ترین مهارت‌های ارتباطی اشاره کنیم. با یادگیری و به‌کارگیری صحیح این مهارت‌ها، در زندگی کاری و شخصی خود به فردی موفق و محبوب تبدیل می‌شوید.

1- مهارت گوش دادن فعال

باید به عرضتان برسانیم که خوانندگان عزیز و محترم این سطور، فرق است بین شنیدن و گوش دادن. شنیدن یعنی صرفا توانایی درک صدا؛ اما گوش دادن نیازمند تمرکز عمیق‌تر است و به معنای توانایی فهم و تفسیر چیزهایی است که شنیده‌ایم. همین یک جمله را که درک کنید، در برقراری ارتباط موثر کلی جلو می‌افتید! برای این که بتوانید ارتباط خوب و موثری با دیگران برقرار کنید، در ابتدا باید مهارت گوش دادن را یاد بگیرید که از ضروری‌ترین مهارت‌های ارتباطی است. باید خوب گوش دهید تا بتوانید آن‌چه به شما می‌گویند را درک کنید و پاسخ و واکنش درستی بدهید.

در واقع می‌توانیم به این مهارت گوش دادن فعال بگوییم؛ یعنی توجه دقیق به کسی که با شما صحبت می‌کند و ارزش قائل شدن برای حرف‌های دیگران. مطمئن باشید دیگران هم متوجه این می‌شوند که شما به آن‌ها گوش می‌دهید یا فقط حرف‌هایشان را از یک گوش می‌شنوید و از گوش دیگر بیرون می‌کنید!

2- هماهنگی سبک ارتباطی با مخاطب

مهارت‌های ارتباطی این‌گونه نیست که یک چیزی را یاد بگیرید و بخواهید با همه به یک شکل رفتار کنید. برای این که بتوانید به بهترین نحو ارتباط بگیرید، اول باید مخاطب یا مخاطبان خود را بشناسید و سپس مناسب‌ترین شیوه ارتباط را انتخاب کنید.

برای مثال نحوه برقراری ارتباط با مدیرعامل سازمان با صمیمیت و ارتباطی که با همکاران هم‌رده خودتان دارید، متفاوت خواهد بود. مثال دیگر این که وقتی می‌خواهید از استاد دانشگاه خود درخواستی کنید، بهتر است به او ایمیل رسمی بدهید؛ اما برای برقراری ارتباط با همکلاسی‌تان لزوما نیازی به ایمیل رسمی نیست و می‌توانید مثلا در تلگرام برای او پیام بفرستید.

3- داشتن اعتماد به نفس

در جواب این که مهم‌ترین مهارت ارتباطی چیست می‌توان گفت داشتن اعتمادبه‌نفس. شما وقتی هنگام برقراری ارتباط به خودتان اعتماد و اطمینان داشته باشید، این اعتماد در رفتارتان خودش را نشان می‌دهد و باعث می‌شود طرف مقابل هم به شما اعتماد کند.

در نقطه مقابل، اگر اعتمادبه‌نفس نداشته باشید و حرف‌ها و عملکردتان همراه با شک و تردید باشد، دیگران هم آن را می‌فهمند و نمی‌توانند شما را باور کنند. هر حرفی، ایده‌ای چیزی دارید با اعتمادبه‌نفس بیان کنید؛ سرتان را بالا بگیرید، صاف بنشینید، ارتباط چشمی برقرار کنید و در نهایت این که درباره چیزهایی که می‌خواهید بگویید آمادگی داشته باشید تا نشان دهید اعتمادبه‌نفس دارید.

4- مهارت دوستی، مهربانی و همدلی

در روابط خود، چه روابط در محیط کار چه ارتباطات بین خانواده یا دوستان، دوستانه رفتار کنید و مهربان و همدل باشید. اگر قادر به درک و همدلی با دیگران نباشید، هیچ‌وقت نمی‌توانید ارتباط موثری برقرار کنید.

در عوض وقتی بین خودتان و دیگران فضای صمیمانه و دوستانه ایجاد کنید، آن‌ها راحت‌تر به شما اعتماد می‌کنند و مشتاق می‌شوند که با شما همکاری کنند یا روابط دوستانه با شما داشته باشند، در کل این که احساس راحتی بیش‌تری می‌کنند.

حتی حرکات به ظاهر ساده و کوچکی مثل احوال‌پرسی اول صبح، لبخند زدن، پرسیدن این که نیاز به کمک دارند یا نه و…، می‌تواند به بهبود روابط شما با دیگران و در نهایت تقویت مهارت‌های ارتباطی کمک کند.

5- شناخت و استفاده از زبان بدن

حالا که می‌دانید مهارت ارتباطی چیست بهتر می‌توانید به اهمیت زبان بدن پی ببرید. مهارت‌های ارتباطی فقط به ارتباطات کلامی محدود نمی‌شود. برای برقراری ارتباط موثر با دیگران باید زبان بدن را بشناسید و یاد بگیرید چطور از آن استفاده کنید.

این را بدانید که طرز نشستن شما، حرکات دست‌ها، نوع نگاه و… همه این موارد می‌تواند روی طرف مقابل تاثیر بگذارد و توسط او تحلیل شود؛ پس شما باید زبان بدن راحت و مناسبی داشته باشید. البته علاوه بر آگاهی به زبان بدن خود، باید حواستان به زبان بدن و نشانه‌های غیرکلامی طرف مقابل هم باشد. در واقع آدم‌ها همه چیز را از طریق کلمات به شما نمی‌گویند، بلکه سیگنال‌هایی را هم با بدنشان به شما می‌فرستند.

6- مهارت ارسال و دریافت بازخورد

وقتی در یک سازمانی کار می‌کنید و عضو تیم هستید باید بلد باشید که بازخورد سازنده بدهید، بازخورد موثری که همراه با ارائه راه‌حل باشد و به پیشبرد کارها کمک کند. در ضمن موقع بازخورد دادن باید صبور و مهربان باشید و اظهارنظر منفعلانه و پرخاشگرانه نکنید.

البته این فقط برای محیط کاری نیست و هر جایی از زندگیتان وقتی دارید با شخصی صحبت می‌کنید، باید نسبت به رفتار و صحبت‌های او واکنش نشان دهید تا او حس نکند با دیوار حرف می‌زند. چه با ارتباط کلامی و از طریق بازخورد و پیشنهاد دادن، چه با زبان بدن مثل سر تکان دادن و برقراری ارتباط چشمی، بالاخره به طرف مقابل نشان دهید که به حرف‌های او توجه می‌کنید.

از سوی دیگر همه چیز فقط بازخورد دادن نیست، باید شما هم از دیگران بازخورد بگیرید و ظرفیت پذیرش بازخوردها را داشته باشید. قرار نیست آدم‌ها درباره همه چیز با هم موافق باشند؛ اما باید با ذهنی باز و آزاد گفت‌وگو کنید. حتی گاهی از دیگران بخواهید که درباره عملکرد شما یا صحبت‌های شما نظر بدهند؛ این کار باعث شکل‌گیری روابط خوب و محکم می‌شود.

7- انتخاب لحن و تن صدای مناسب

با دانستن این که مهارت ارتباطی چیست می‌توانید این مهارت‌ها را در خود پرورش دهید و تقویت کنید. در این راستا باید بگوییم که توانایی انتخاب لحن و تن صدای مناسب، یک مهارت اساسی در برقراری ارتباط است. زمانی که با دیگران صحبت می‌کنید، صدای شما باید واضح باشد و به‌آسانی شنیده شود.

اگر صدای شما بلند باشد ممکن است دیگران فکر کنند شما بی‌احترامی می‌کنید یا پرخاشگر هستید؛ از طرفی صدای کم و ناواضح هم می‌تواند نشان‌دهنده نداشتن اعتمادبه‌نفس و ضعف شما باشد. شما باید انسان‌ها و محیط و شرایطی که در آن هستید را بسنجید و بر اساس آن، لحن و تن صدای مناسب را انتخاب کنید.

8- انتخاب رسانه مناسب

برای این که بتوانید به شکل خوب و موثری ارتباط برقرار کنید، باید توانایی انتخاب رسانه مناسب را داشته باشید. یعنی این که مثلا اگر مدیر هستید و می‌خواهید درباره مساله مهمی مثل تعدیل نیرو با کارمند خود صحبت کنید، باید حضوری با او حرف بزنید، نه این که فقط به ارسال ایمیل اکتفا کنید.

مثال دیگر این که وقتی می‌خواهید رابطه دوستانه یا عاشقانه را تمام کنید، نباید فقط با یک پیام این کار را انجام دهید. شما باید با در نظر گرفتن موارد مختلفی مثل احساسات طرف مقابل، سطح صمیمیت، این که خبر خوب است یا بد، جدی است یا مساله چندان مهمی نیست، طرف مقابل در آن زمان سرش شلوغ است یا خلوت، بررسی کنید که چه نوع ارتباطی مناسب‌تر است.

فواید مهارت های ارتباطی قوی در محیط کار

مهارت‌های ارتباطی جزو مهم‌ترین مهارت‌های نرم هستند و معمولا سازمان‌ها برای جذب نیرو به این مساله توجه زیادی می‌کنند. فردی که می‌تواند ارتباط و تعامل خوبی با دیگران برقرار کند، هم خودش به‌راحتی رشد و پیشرفت می‌کند و هم منجر به رشد سازمان می‌شود. حالا که دانستید مهارت ارتباطی چیست و با مهم‌ترین مهارتهای ارتباطی آشنا شدید، به این بپردازیم که ارتباطات قوی در محیط کاری چه فوایدی دارد. برخی از این فواید عبارت‌اند از:

• افزایش رضایت شغلی
• افزایش بهره‌وری
• پیشرفت شغلی
• بالا رفتن روحیه و نشاط در محیط کاری
• موفقیت در کار گروهی
• همراهی و همدلی بیش‌تر کارکنان
• افزایش اعتماد بین مدیران و کارمندان
• بهبود مهارت های مسئولیت پذیری در محیط کار

یکی از مشاغلی که به مهارت ارتباطی قوی نیاز دارد، شغل مسئول دفتری است. با دیگر ویژگی‌های مسئول دفتر، در این مطلب آشنا شوید.

برای تقویت مهارت های ارتباطی این ۱۰ کار را انجام دهید

شاید بپرسید مهارت‌های ارتباطی ذاتی است یا اکتسابی که باید بگوییم انواع مهارت‌های ارتباطی اکتسابی و قابل‌یادگیری هستند و هر شخصی می‌تواند با تکرار و تمرین‌های هدفمند و اصولی این مهارت‌ها را به دست آورد و تقویت کند. در این بخش از مطلب مهارت ارتباطی چیست به شما پیشنهاد می‌کنیم که برای بهبود مهارت‌های ارتباطی خود، به نکات زیر دقت کنید.

1. شفاف، صریح و بدون ابهام صحبت کنید.
2. تا جایی که امکان دارد مختصر اما مفید و کامل صحبت کنید. (زیاده‌گویی نکنید.)
3. مناسب با نوع بحث از لبخند زدن غافل نشوید تا در طرف مقابل احساس راحتی و اعتماد ایجاد شود.
4. از زبان بدن کمک بگیرید.
5. به احساسات طرف مقابل توجه کنید و به او احترام بگذارید.
6. خوب گوش کنید و بازخورد بدهید.
7. از دوستان خود نظر بخواهید.
8. با هر کسی متناسب با او صحبت کنید.
9. به دیگران برای صحبت و اظهارنظر فرصت بدهید و وسط حرف کسی نپرید.
10. در نهایت این که از طرف مقابل برای برقراری ارتباط اجازه بگیرید. شاید طرف مقابل در موقعیت و زمان مناسبی برای برقراری ارتباط نباشد یا اصلا دلش نخواهد با شما ارتباط چندانی برقرار کند.

سخن پایانی درباره تقویت مهارت های ارتباطی

در این مقاله درباره این که مهارت ارتباطی چیست و اهمیت و تاثیر مهارتهای ارتباطی در زندگی کاری و شخصی صحبت کردیم. همچنین به شما گفتیم که چطور می‌توانید مهارتهای ارتباطی را در خود تقویت کنید. در نهایت این را بگوییم که مهارت‌های ارتباطی روی DNA افراد و ذاتی نیست و اکتسابی است. همان‌طور که گفتیم انواع مهارت های ارتباطی قابل دستیابی و یادگیری هستند. به خودتان تلقین نکنید که من از کودکی اعتماد به نفس نداشتم، پس از این به بعد هم قرار نیست اعتماد به نفس داشته باشم. همه ما می‌توانیم با تمرین و تکرار، مطالعه و در صورت نیاز مراجعه به متخصص (مشاوره، روانشناس و…) مهارت‌های ارتباطی را یاد بگیریم و در خود رشد دهیم.