حسابداری دولتی چیست و چه اصولی دارد؟

حسابداری دارای فرصتهای شغلی فراوانی است و جزو مشاغل پرطرفدار و پولسازی محسوب میشود که آینده درخشانی دارد. برخی از رشتهها و مشاغل به گونهای هستند که در همه سازمانها برایشان کار پیدا نمیشود؛ اما حسابدارها همیشه کار دارند و تمام شرکتها و سازمانهای خصوصی و دولتی، به حسابدار نیاز خواهند داشت، از شرکتهای کوچک گرفته تا سازمانهای بزرگ. حسابداری شاخههای مختلفی دارد. در این مقاله برنادل به این میپردازیم که حسابداری دولتی چیست و چه اصولی دارد و آینده شغلی این شاخه از حسابداری را بررسی میکنیم. همچنین توضیح میدهیم که این شغل چه جایگاهی در سازمانها دارد و و اهداف و کاربردش چیست.
آنچه در این مطلب خواهید خواند
Toggleحسابداری دولتی چیست؟
هر سازمانی یک سیستم حسابداری دارد که رویدادهای مالی را ثبت میکند و در نهایت گزارشات را به مدیران خود سازمان یا سازمانهای بالاتر تحویل میدهد. در این راستا، در موسسات و سازمانهای دولتی، سیستم حسابداری دولتی برقرار است. حسابداری دولتی (Governmental accounting) به مجموعه فعالیتها و اقداماتی میگویند که طی آن رویدادهای مالی و بودجهای سازمانهای زیرمجموعه دولت جمعآوری، ثبت، تحلیل و گزارش میشود و هدف اصلی از انجام این کارها، برنامهریزی و تصمیمگیری درباره بودجه است.
در این میان، هم شرکتهای دولتی به جهت برنامهریزی فعالیتها و امور مالی خود و هم قانونگذارانی که تخصیص بودجه را بر عهده دارند، به اطلاعات و گزارشی که حسابداران دولتی میدهند، وابسته هستند.
حسابدار دولتی کیست و چه وظایفی دارد؟
با تعریفی که از Governmental accounting داشتیم میتوان گفت حسابدار دولتی کسی است که از میزان درآمد و هزینه و مخارج سازمانهای دولتی گزارش تهیه میکند تا دولت بتواند درباره کنترل بودجهبندی برای سازمانها و امور مالی، بهتر تصمیم بگیرد و اگر تخلفی صورت گرفته یا مشکلی پیش آمده، متوجه مشکلات نیز بشود. از جمله مهمترین وظایف حسابدار دولتی میتوان به تهیه صورتهای مالی، تشخیص حسابها، بودجهبندی، تنظیم حساب درآمد و هزینه و… اشاره کرد.
رشته تحصیلی حسابداران دولتی چیست؟
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که اگر بخواهید حسابدار دولتی شوید باید چه رشتهای بخوانید. آیا حسابداری در مقطع کارشناسی گرایش دولتی دارد؟ خیر، رشته حسابداری در دوره کارشناسی هیچ گرایشی ندارد و گرایشهای آن مربوط به کارشناسی ارشد میشود که حسابداری دولتی هم یکی از این گرایشهاست. کسانی که میخواهند بهعنوان حسابدار دولتی مشغول به کار شوند، باید حداقل مدرک لیسانس حسابداری یا سایر رشتههای مرتبط مثل مدیریت دولتی یا مدیریت مالی را داشته باشند.
حسابداری دولتی چه اهدافی دارد؟
همانطور که تا این بخش از مقاله متوجه شدید، Governmental accounting برای مدیریت دقیقتر و بهتر بودجهها به کار میرود. در واقع قانونگذاران و مسئولین مربوطه میتوانند به این طریق امور مالی و بودجهای را کنترل کنند و در مورد مسائل مالی برنامهریزی صحیح و اصولی داشته باشند.
به طور کل مهمترین اهداف و کاربردهای Governmental accounting عبارتاند از:
- کنترل بیشتر بر روی درآمدها و دریافتیهای دولت
- کنترل هزینههای جاری و هزینههای سرمایهای
- پاسخگویی بیشتر و بهتر به افکار عمومی از نتایج فعالیتها
- بهبود فرآیند تصمیمگیری و برنامهریزی
- کنترل بر فعالیتهای دولت و اجرای طرحها
- تبعیت از قوانین و مقررات مالی و محاسباتی
- قابلاستناد بودن اطلاعات مالی دولت
اصول حسابداری دولتی چیست؟
حسابداری بخش دولتی و عمومی اصولی دارد که در ادامه مهمترین موارد را بررسی میکنیم.
- تقدم قوانین و مقررات مالی بر اصول قابلقبول حسابداری:
یکی از مهمترین اهداف سیستم حسابداری دولتی، پاسخ به نیازهای قانونی است؛ در نتیجه اگر اصول و الزامات حسابداری با قوانین در تضاد باشد، قوانین مقدم هستند.
- کنترل و نظارت بر بودجه:
رویدادهای حسابداری باید طوری تنظیم شوند که با بودجه انطباق داشته باشد.
- تقدم تامین اعتبار به ایجاد تعهد:
برای این که تعهدی جهت خرید کالا و خدمات ایجاد شود، باید اعتبار آن در قانون بودجه کشور پیشبینی شود.
- تقدم روش تعهدی به روش نقدی:
دولتها ابتدا اصل نقدی را مبنا قرار داده بودند و درآمدها را در هنگام دریافت و هزینهها را زمان پرداخت، ثبت میکردند؛ اما در حال حاضر بیشتر دولتها در رابطه با حسابداری دولتی از روش نقدی گذر کردهاند و به سمت روش تعهدی حرکت میکنند.
- ثبات رویه:
باید روشهایی که در سازمانهای دولتی و عمومی برای حسابداری مورد استفاده قرار میگیرد، ثبات داشته باشد و در دورههای مالی مختلف، رویهها را به طور یکنواخت به کار ببرند.
گزارشهای مالی حسابداری دولتی باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟
در این قسمت به این میپردازیم که گزارشهای مالی که حسابداران دولتی ارائه میدهند، باید شامل چه ویژگیهایی باشد. در واقع این گزارشها از سه نظر باید بررسی شوند:
- جامع بودن
- زمانبندی درست
- کاربردی و قابلاستفاده بودن
جامع بودن گزارش
مهمترین نکته این است که گزارشی که حسابداران دولتی تحویل میدهند، باید جامع و دربرگیرنده تمام اطلاعات مالی باشد. برای این که بهعنوان حسابدار دولتی گزارش جامعی تهیه کنید، باید تمام مواردی که در زمان بودجه به آنها اشاره شده است را داخل گزارش بیاورید. در ضمن مواردی که قابلیت انتشار دارند را در سایتهای دولتی منتشر کنید. به این مورد هم توجه کنید که اعداد به صورت واقعی درج شوند نه تخمینی، در این صورت گزارش شما حاوی اطلاعات صحیح و معتبر خواهد بود.
زمانبندی درست و بهموقع بودن
در رابطه با گزارشهایی که در حسابداری دولتی تهیه میشود، زمانبندی صحیح و تحویل بهموقع گزارشها اهمیت زیادی دارد. حسابداران دولتی باید مدیریت زمان را در نظر بگیرند و گزارشهای خود را در زمان تعیینشده تحویل دهند. به هر حال مسائل مالی از حساسیت بالایی برخوردارند و گاهی زمان زیادی برای اجرای آنها لازم است؛ بنابراین برای این که امور مالی دچار مشکل نشود، باید کارها در موعد خودش انجام شود و به روز آخر موکول نشود.
قابلاستفاده بودن
همانطور که توضیح دادیم گزارشها باید جامع و کامل باشد. وقتی که گزارشها جامع باشد، نتیجهاش این میشود که هم برای بودجهبندیهای آینده دولت و هم برای خود سازمان قابلاستفاده و کاربردی خواهد بود. در این راستا، حسابدار دولتی باید برای تهیه گزارش، از روشهای سازمانیافته و مختص حسابداریهای مالی استفاده کند.
آینده شغلی حسابداری دولتی
به طور کل مشاغل مربوط به حسابداری بازار کار بسیار خوبی دارند و در همه سازمانها از تخصص و دانش حسابداران بهره میبرند. حسابداری دولتی هم از این قضیه مستثنی نیست و از آنجایی که سازمانهای زیرمجموعه دولت به طور گسترده فعالیت میکنند و باید بودجهشان مدیریت و کنترل شود، بنابراین سازمانها روز به روز بیشتر به حسابداران دولتی نیاز خواهند داشت. در ضمن پیشبینی میشود که تا سال ۲۰۲۶ فرصتهای شغلی این حوزه ۱۰ درصد افزایش داشته باشد. به لحاظ درآمدی هم حسابداران نسبت به بسیاری دیگر از مشاغل میانگین درآمد بالاتری دارند.
سخن پایانی
در این مطلب به این پرداختیم که حسابداری دولتی چیست، حسابدار دولتی کیست و چه وظایفی بر عهده اوست و اصلا اهداف و کاربردهای این شیوه حسابداری چیست. به طور کل برای تصمیمگیری درباره امور مالی و بودجهای سازمانها و موسسات زیرمجموعه دولت از Governmental accounting استفاده میشود. باز هم اگر سوالی در این مورد دارید میتوانید در بخش نظرات از ما بپرسید.