حسابداری حقوق و دستمزد چیست – آموزش لیست حقوق

در همه سازمان‌های کوچک و بزرگ، خصوصی و دولتی، هزینه حقوق و دستمزد نیروی انسانی، بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های آن سازمان را در برمی‌گیرد؛ به همین دلیل در این زمینه باید دانش کافی داشت و حساب و کتاب‌ها را با دقت انجام داد. در این مقاله از مجله برنادل، مهم‌ترین نکاتی که باید درباره حسابداری حقوق و حسابداری دستمزد بدانید را توضیح خواهیم داد و آموزش می‌دهیم که چگونه آن را بر اساس قانون کار محاسبه کنید.

تعریف حقوق و دستمزد چیست؟

قبل از این که سراغ فرمول‌ها و محاسبه حقوق و دستمزد برویم، می‌خواهیم بررسی کنیم که دقیقا حسابداری حقوق و دستمزد در قانون کار به چه معناست. البته تعریف سختی ندارد. قاعدتا وقتی در شرکتی مشغول به کار می‌شویم، به ازای زحمات و زمانی که در آن شرکت صرف می‌کنیم، مبلغی به ما پرداخت می‌کنند که به آن حقوق گفته می‌شود. در واقع واحد حسابداری و مالی هر سازمانی، کارکرد پرسنل را به ازای یک دوره زمانی مشخص (معمولا ماهانه) محاسبه می‌کنند و به‌عنوان جبران خدمت، حقوقی که طبق قانون کار و توافق کارمند و کارفرما تعیین شده است، به حساب کارمندان واریز می‌شود. واحد حسابداری اصولا باید حقوق را در تاریخ مشخصی پرداخت کند یا حداقل بازه زمانی چند روزه برای آن تعیین شود.

حقوق و دستمزد چه تفاوتی دارند؟

در رابطه با مبحث حسابداری حقوق و حسابداری دستمزد، لازم است تفاوت این دو را نیز بدانید. هر دو مورد مبلغی است که به ازای انجام وظایف افراد به آن‌ها پرداخت می‌شود؛ اما تفاوتشان را می‌توانیم این‌گونه توضیح دهیم که مبنای محاسبه حقوق به صورت ماهانه و مبنای محاسبه دستمزد، ساعتی است که روزانه یا هفتگی پرداخت می‌شود. در ضمن معمولا شیوه پرداخت به کارگران، دستمزد است و پرداخت به کارمندان به طریق واریز حقوق انجام می‌گیرد.

تفاوت دستمزد اسمی و واقعی چیست؟

در حسابداری حقوق و حسابداری دستمزد دو نوع دستمزد داریم تحت عناوین دستمزد اسمی و دستمزد واقعی.

• دستمزد اسمی: میزان پول و دستمزدی که به نیروی کار پرداخت می‌شود.
• دستمزد واقعی: برابر با نسبت دستمزد اسمی به سطح عمومی قیمت‌هاست و در واقع قدرت خرید یک نیروی کار را نشان می‌دهد.

چه عواملی بر تعیین حقوق تاثیر می‌گذارد؟

یک مبلغ مشخصی به‌عنوان حقوق پایه داریم که هر سال توسط وزارت کار تعیین می‌شود؛ اما لزوما حقوق کارکنان برابر با این مقدار نیست و بنا بر عوامل متعددی در نهایت با توافق کارکنان و کارفرمایان میزان حقوق آن‌ها تعیین می‌شود. عواملی هستند که به خود فرد مربوط می‌شود؛ مثل میزان تجربه و سابقه کار، سطح تحصیلات، مهارت‌ها، سختی جایگاه شغلی و… از طرفی عوامل دیگری هم بر تعیین میزان حقوق تاثیرگذارند که عوامل خارجی محسوب می‌شوند؛ مثل وضعیت اقتصادی، موقعیت جغرافیایی، کمبود افراد ماهر در صنعتی خاص و…

حسابداری حقوق و دستمزد در سازمان‌ها چه اهمیتی دارد؟

همان‌طور که گفتیم حقوق و دستمزد کارکنان بخش بزرگی از درآمد هر سازمان را به خود اختصاص می‌دهد و یکی از مهم‌ترین موضوعات حسابداری است. حقوق و دستمزد باید به دقت محاسبه شود و در زمان مشخص و تعیین‌شده هم پرداخت شود؛ در این صورت رضایت کارکنان را در پی خواهد داشت. در نقطه مقابل اگر حسابداری حقوق و حسابداری دستمزد با دقت محاسبه نشود یا پرداخت‌ها در موعد مقرر انجام نگیرد، کارکنان ناراضی می‌شوند، حساب و کتاب‌های شرکت به هم می‌ریزد و خلاصه چیزی که نصیب سازمان می‌شود، نارضایتی افراد و ضرر و زیان مالی است. اگر بخواهیم خلاصه کنیم باید بگوییم بی‌نظمی و بی‌دقتی در محاسبه و پرداخت حقوق، هم روابط کارکنان با کارفرما و هم روابط کارفرما با مراجع حقوقی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

صاحبین کسب‌وکار هم باید این مسئله مهم را به خاطر بسپارند که داشتن دانش تخصصی و اطلاعات کافی درباره حسابداری حقوق و دستمزد، اهمیت زیادی دارد؛ بنابراین باید با افرادی که در زمینه حسابداری متخصص هستند همکاری کنید.

حقوق شامل چه بخش‌هایی می‌شود؟

وقتی حقوق کارکنان تعیین و پرداخت می‌شود، برخی از سازمان‌ها فیش حقوقی هم به کارکنان خود ارائه می‌دهند که جزئیات در آن نوشته شده است. در فیش حقوقی خود هم می‌توانید مشاهده کنید که حقوقتان شامل سه بخش است:

• حقوق پایه: مبلغی که هر سال توسط وزارت کار اعلام شده و به‌عنوان پایه حقوق باید به کارکنان پرداخت شود.
• مزایا: این بخش شامل مزایای قانونی از جمله حق مسکن، حق اولاد، پاداش، حق ماموریت، عیدی و… است. البته برخی از این آیتم‌ها هر ماه پرداخت نمی‌شود، مثل عیدی که تاریخ پرداخت آن آخر سال است. در ضمن مزایا برای همه کارکنان یکسان نیست و دو نوع مستمر و غیرمستمر هم دارد.
• کسورات: در حسابداری حقوق بخش کسورات شامل تمام مبالغی است که از حقوق کسر می‌شود، از جمله بیمه و مالیات. البته بیمه به صورت ۷ درصد سهم کارمند و ۲۳ درصد سهم کارفرماست؛ یعنی بخش عمده بیمه را باید کارفرما پرداخت کند.

مهم‌ترین قوانین حقوق و دستمزد چیست؟

در ادامه مهم‌ترین قوانین و نکات مربوط به حقوق و دستمزد را توضیح می‌دهیم. تصور نکنید که دانستن این نکات فقط برای حسابداران ضروری است؛ کارمندان هم باید قوانین را بدانند و به حقوق خود آگاه باشند تا مشکلی برایشان پیش نیاید و در صورت نیاز بتوانند از حقوق خود دفاع کنند. نکات مهم حسابداری حقوق و دستمزد عبارت‌اند از:

• میزان حقوق بر اساس ۳۰ روز کاری حساب می‌شود.
• روز جمعه و باقی روزهایی که تعطیلات رسمی است، در حقوق ماهیانه محاسبه می‌شود؛ به همین دلیل حقوق‌ها را ۳۰ روزه در نظر می‌گیرند.
• برای ماه‌هایی که ۳۱ روز است، حقوق بر ۳۰ تقسیم و پاسخ آن در ۳۱ ضرب می‌شود.
• برای ماه اسفند در سال‌هایی که ۲۹ روز است، حقوق بر ۳۰ تقسیم و پاسخ آن در ۲۹ ضرب می‌شود.
• میزان ساعت کاری استاندارد برای کارکنان، ۴۴ ساعت در هفته است.
• میزان عیدی دو برابر پایه حقوق است. (البته به تناسب تعداد ماه‌های حضور در شرکت، اگر کم‌تر از یک سال باشد، به نسبت عدد عیدی هم کم می‌شود) در ضمن مبلغ عیدی از ۳ برابر حقوقی که کارمند در سال جاری دریافت می‌کند، نباید بیش‌تر شود.
• دستمزد هر ساعت اضافه کاری، ۴۰ درصد بیش‌تر از ساعات دیگر کاری است.
• طبق حسابداری حقوق یک فرد باید ماهیانه ۲۲۰ ساعت در شرکت کار کرده باشد تا حداقل حقوق وزارت کار به او تعلق بگیرد.
• ساعت شروع و پایان کار باید بین ۶ الی ۲۲ تنظیم شود.

کدام واحدهای سازمان در محاسبه حقوق و دستمزد نقش دارند؟

اصولا اولین جوابی که به ذهن هر کسی می‌رسد واحد حسابداری و مالی است؛ اما باید بدانید علاوه بر واحد حسابداری، واحد منابع انسانی هم در تعیین حقوق و دستمزد نقش مهمی دارد. در واقع واحدهای حسابداری و منابع انسانی با انتقال اطلاعات، فرآیند حسابداری حقوق و دستمزد را پیش می‌برند و همراه هم هستند. در سازمان‌ها برخی موارد را واحد منابع انسانی تعیین می‌کند؛ مثل تسهیلات مالی و رفاهی که به کارکنان تعلق می‌گیرد، شرایط استخدام، شرایط کاری و… بنابراین حسابداران سازمان با دانستن این اطلاعات و سابقه کارکنان و با مشارکت منابع انسانی میزان حقوق و دستمزد را تعیین می‌کنند. ضمن این که منابع انسانی هر سازمان باید بر این موضوع که حقوق کارکنان بر اساس الزامات قانونی محاسبه و پرداخت می‌شود نیز نظارت داشته باشد.

جدول فرمول‌های محاسبه حقوق و دستمزد

حسابداری حقوق و دستمزد و محاسبه دقیق حقوق امری دشوار و زمان‌بر است؛ به‌خصوص زمانی که سازمان بزرگ می‌شود و تعداد کارکنان افزایش می‌یابد، حساسیت این کار بالاتر می‌رود و یک خطا می‌تواند دردسرهای زیادی به بار آورد. در این راستا نرم‌افزارهای حسابداری وجود دارند که دقت و سرعت محاسبات را افزایش می‌دهند و کار را برای حسابداران نیز آسان‌تر می‌کنند. همچنین روند گزارش‌گیری هم سریع‌تر می‌شود. در ادامه جدولی از مهم‌ترین فرمول‌های حسابداری را برایتان آورده‌ایم.

نمونه لیست حقوق و دستمزد

سخن پایانی

در این مطلب سعی کردیم مهم‌ترین نکات را درباره حسابداری حقوق و حسابداری دستمزد با شما در میان بگذاریم. به هر حال حقوق و دستمزد در حسابداری یکی از حساس‌ترین امور مالی هر شرکتی است و باید با دقت بسیار بالا انجام گیرد. با این که محاسبات مالی طبق فرمول‌های مشخصی صورت می‌گیرد و شاید فکر کنید پس کار آسانی است؛ اما همان‌طور که گفتیم کار مهم و حساسی است و باید توسط متخصصین حسابداری انجام شود. هر کسب‌وکاری برای رسیدن به سود، ضرر نکردن و برقراری نظم و قانون‌مندی در امور مالی خود به حسابدار حرفه‌ای و متخصص نیاز دارد. البته برای سهولت در انجام کار و افزایش سرعت و دقت، حسابداران می‌توانند از نرم‌افزارهای حسابداری هم استفاده کنند. در نهایت اگر سوال و ابهامی داشتید در بخش نظرات از ما بپرسید.