تاریخچه نقاشی

نقاشی یکی از پراهمیت‌ترین شکل‌های هنر در طول تاریخ است که حتی انسان‌های غارنشین هم در تاریخ آن نقش دارند و هنوز هم که هنوز است، آثار آن‌ها روی دیوار غارها به یادگار باقی مانده‌اند. تاریخچه نقاشی به انسان‌های اولیه باز می‌گردد. ترسیم نقاشی‌هایی که موجب شده بشر امروز از تماشای آن‌ها شگفت‌زده شود. چه بسا نقاشی‌های حال حاضر هم موجب شگفتی ‌آیندگان قرار بگیرند. به کمک نقاشی، می‌توان احساسات و خواسته‌ها و هر چیز دیگری که فکرش را می‌کنید را بروز داد و به تصور کشید. همین عامل سبب شده تا در طول تاریخ افراد زیادی به آن روی آورند. با ما در برنادل همراه باشید تا با تاریخ ظهور هنر نقاشی، ‌این هنر فوق‌العاده جذاب، بیشتر آشنا شویم.

تاریخچه نقاشی چیست؟

نقاشی را می‌توان بیان تصویری خواسته‌ها در دو بعد تعریف کرد که از رنگ­‌ها، اشکال و خطوط مختلفی تشکیل می‌شود. می‌توان به واسطه آن احساسات مختلف در قلب و ذهن مخاطب ‌ایجاد نمود. تاریخ نقاشی به حدود 50 هزار سال قبل باز می‌گردد. در زمان‌های مختلف فرهنگ‌ها و مذهب مردم و همچنین اصناف سلطنتی و… سعی در محدود کردن موضوعات نقاشی و همچنین کارکرد آن بودند تا جایی که از نقاشی تنها برای موضوعات عبادی، تزئینی و تشریفاتی استفاده می‌شد. در آن روزگاران، نقاش­‌ها تنها یک فرد صنعت‌گر ماهر به شمار می‌­رفتند؛ اما با پیشرفت ‌این هنر و آموزش نقاشی، دیگر به آن‌ها صنعتگر گفته نمی‌­شود، بلکه هنرمندان خلاقی هستند که آثار جذابی را خلق می‌­کنند.

تاریخچه نقاشی در جهان

تاریخچه نقاشی در جهان به اندازه­‌ای گسترده است که اگر بخواهیم همه آن را توضیح بدهیم، شاید نیاز به نوشتن یک یا چندین کتاب باشد. ‌این هنر سبب شده تا اطلاعات زیادی از دانش گذشتگان به دست بیاید. از برترین دوره­‌های تاریخچه نقاشی که سبب شده به یکی از هنرهای محبوب امروز تبدیل شود، می‌­توان به گزینه­‌های زیر اشاره کرد:

پیش از تاریخ

برای آنکه بتوانید به تاريخچه پیدایش نقاشي در ايران و جهان پی ببرید، باید به زمان قبل از تاریخ برویم. حدود 40000 سال قبل که نمونه­‌های نقاشی توسط انسان‌ها از آن زمان پیدا شده است. در ‌این دوره، انسان­‌ها برای رنگ کردن نقاشی از رنگ‌دانه‌های سیاه استفاده می‌کردند. تصاویری که از آن دوران باقی‌مانده‌اند، نشان از ‌این دارند که انسان­‌ها بیشتر تصویر حیواناتی که شکار می‌کردند، از قبیل شیر، کرگدن و… را نقاشی کرده‌اند.

قرون وسطی

در این دوره شاهد ظهور مسیحیت بوده‌ایم که بر بیشتر هنرهای ‌این دوره تأثیر گذاشته است. در ‌این بازه زمانی، نقاشی بیشتر برای رسم شمایل شخصیت‌های مذهبی و همچنین طرح‌های سنتی تأکید داشت. البته بیشتر تصاویر همراه با خوشنویسی و رسم اشکال مختلف بوده‌اند.

رنسانس

این دوره هم در تاریخچه نقاشی بسیار مهم است. ‌این سبک نقاشی برای نخستین بار در دهه 1400 در کشور ‌ایتالیا ظهور کرد و تا اواسط قرن هفدهم هم ادامه داشت. در این دوره علاوه بر نقاشی، اشکال مختلف هنر همچون مجسمه‌سازی، ادبیات، موسیقی و… هم به رسمیت شناخته شدند. یکی از پرطرفدارترین و شناخته‌شده‌ترین نقاشی‌های ‌این دوره، نقاشی معروف مونالیزا داوینچی است.

روکوکو

در این دوره نقاشی به سبک باروک اواخر بسیار شهرت یافت. ظهور آن در فرانسه و ‌ایتالیا اتفاق افتاد و به دهه 1370 باز می‌گردد. ظاهر نقاشی‌های ‌این دوره بسیار پرزرق و برق و همراه با تزئینات مختلفی بوده و موضوعات آن هم اغلب درباره نجیب‌زادگان بوده و جزء باارزش‌ترین دارایی‌ها به حساب می‌آمده‌اند.

قرن 19

برای شناخت تاریخچه نقاشی، قرن 19 را نباید نادیده گرفت. در این قرن، هنر به سرعت زیادی پیشرفت کرد و نقاشی به موضوعات دیگری جدا از دین و مذهب و تاریخ پرداخت. نقاشی در این قرن جنبه نمادی داشت و در برخی از نمونه‌ها، به صورت ضربه روی صفحه به واسطه قلم هم تصاویر جذابی ‌ایجاد شده است.

قرن 20

در این دوره نقاشی به شکل امروزی آن درآمد. تصاویر جذاب و خارق‌العاده از طبیعت و چهره انسان به واسطه رنگ­‌های مختلف که باعث حجم بخشیدن به تصویر و جذابیت بصری زیاد آن شده است. در سبک نقاشی‌های ‌این قرن، حالت تحلیلی بسیاری وجود دارد که از فرم هندسی آن‌ها نمی‌توان ساده رد شد. از مشهورترین آثار ‌این دوره می‌توان به نقاشی‌های زیبای پیکاسو یا ون گوک اشاره کرد. البته در دوره دوم قرن 20 نقاشی‌هایی جدید از اشیا و … هم روی کار آمد که بیانگر احساسات و مناظر مختلف بوده‌اند.

تاریخ نقاشی‌ ایران از آغاز تا عصر حاضر

تاریخچه نقاشی ‌ایران جدا از تاریخچه نقاشی در جهان است؛ اما‌ این به ‌این معنی نیست که تاریخچه جهانی نقاشی آن را تحت تأثیر قرار نداده باشد. تاریخ نقاشی ‌ایران از آغاز تا عصر حاضر فراز و نشیب­‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است. تاریخچه نقاشی ‌ایرانی و سیر تکامل آن را می‌­توان در سه دوره تقسیم‌بندی کرد که عبارت‌اند از:

دوران صفوی

تاريخچه پیدایش نقاشي در ايران و جهان بسیار پر پیچ‌وخم است و شاید بتوان دوران صفویه را اولین دوره ظهور و پیشرفت جدی نقاشی در کشور عزیزمان ‌ایران دانست. سلیقه درباریان در این بازه زمانی بسیار دستخوش تغییرات بود که موجب به تصویر کشیدن نور و سایه در نقاشی­‌ها شد. البته الگوبرداری زیادی هم از کشورهای اروپایی انجام گشت که در اصطلاح به آن فرنگی‌سازی گفته می‌­شد. هنرمندان در دوران صفوی تلاش می‌کردند تا ترکیبی از تاریخ و سنت شرق و غرب را به تصویر بکشند. نقاشی با رنگ روغن در این دوره بسیار رواج یافت و عموما نقاشی­‌ها در ابعاد بزرگ‌تر کشیده می‌شد. دیوارنگاری‌های تالار بام عام کاخ چهلستون یکی از مشهورترین نقاشی‌های ‌این دوره است.

دوران افشار

در این دوران دیگر خبری از رقابت در این حوزه و تغییر و تحول نبود. الگوبرداری از اروپایی‌ها به ندرت و با سرعت کمی‌ پیش می‌رفت و موضوعاتی همچون چهره بانوان، سواران رزمنده، زوج­‌های عاشق، گل و پرنده و… هم در نقاشی راه یافتند. یکی از پرآوازه­ترین نقاشی‌های ‌این دوره نسخه تاریخ جهان‌گشای نادری است که اتفاقات زندگی نادرشاه را نشان می‌­دهد.

دوران زندیه

دوران زندیه یکی دیگر از دوره­‌های تاریخچه نقاشی ‌ایران بوده است که تحت نظر کریم خان زند و حمایت­‌های او دستخوش تغییرات بسیار و پیشرفت­‌های چشمگیری شد. در این زمان نقاشی زیر لاکی بسیار رواج یافت که موجب شد نقاشی روی اشیائی همچون ‌آینه، قلمدان، صندوقچه جواهر یا حتی کتاب و… انجام شود. شاید بتوان ‌این دوره را الهام‌بخشی برای نقاشی بر روی پارچه و سفال دانست. ناگفته نماند که الگوسازی از اروپائیان در این زمان هم به قوت دوره صفویان ادامه داشت.

دوران قاجار

به دستور فتحعلی شاه، در این دوران نقاشان زبده گرد هم آمدند تا بتوانند تصاویری در ابعاد گوناگون برای پرده­‌ها کاخ و … رسم کنند. سبک نقاشی پیکرنگاری درباری در این دوره ابداع شد و تلفیقی از هنر‌ ایرانی و اروپایی بود. در این نقاشی پیکر انسان به صورت برجسته و با ظاهر زیبا و جلوه‌ای مجذوب‌کننده خلق می‌شد.

سبک‌های معروف نقاشی

تمام تحولاتی که از گذشته تاکنون در تاریخچه نقاشی روی داده‌اند، سبب شده‌اند تا سبک‌های مختلفی از نقاشی به وجود بیاید که امروزه می‌­توان تصاویر گوناگونی را در موضوعات مختلف خلق نمود. از برترین و محبوب‌ترین این سبک‌ها می‌­توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. رئالیسم یا همان واقع‌گرایی
2. امپرسیونیسم یا همان برداشت‌گرایی که خود چند نوع دیگر را دارد و عبارت‌اند از:
   1. پست امپرسیونیسم
   2. نئو امپرسیونیسم
   3. اکسپرسیونیسیم و اکسپرسیونیسم انتزاعی
3. مینیمالیسم
4. فوتوریسم
5. رومانتیسیسم
6. آپ آرت
7. روکوکو
8. مینیاتور‌ایرانی
9. مدرنیسیم
10. هنر ابتدایی
11. ساختار گرایی
12. منریسم
13. نئوکلا سی سیسم
14. آوانگارد
15. باربیزون
16. گرافیتی

برای آنکه بتوانید در هر یک از ‌این سبک­‌ها موفق عمل کنید، باید آموزش لازم و کافی را پشت سر بگذرانید. بدون ­شک نقاشی با آبرنگ و گواش، بسیار متفاوت‌تر از نقاشی برجسته خواهد بود و شما باید هر سبک و مدلی که می‌­خواهید را انتخاب کرده و صرفا به آموزش و یادگیری آن بپردازید.

جمع بندی

تاریخچه نقاشی، می‌­تواند یک داستان هیجان‌انگیز برای خلق ‌این هنر محبوب امروزی شود. مهم‌ترین نکته­‌ای که باید در تاریخچه نقاشی ‌ایرانی بدانید، ‌این است که در گذشته میانگین سنی نقاشان بسیار بیشتر امروزه بوده و در دنیای امروز، کودکان هم می‌­توانند‌ این هنر را از 6 سالگی یاد بگیرند. ‌این همان قدرت پیشرفت هنر نقاشی است که به مرور همگان را شیفته خود می‌کند.